Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Bản chất của việc khó tiêu do thực phẩm

Khó tiêu là một triệu chứng gây cảm giác khó chịu rõ ràng hay đôi khi mơ hồ xảy ra ở vùng bụng trên với mức độ từ nhẹ đến nặng. Người bệnh đến khám thường mô tả những khó chịu của mình như cảm giác nóng rát, buồn nôn, nôn ói, ợ hơi, đầy hơi và cảm thấy no sớm ngay đầu bữa ăn hay khó chịu sau bữa ăn.

Nhiều người cho rằng, tình trạng khó tiêu chủ yếu do thực phẩm gây ra. Một số người sẽ cảm thấy các triệu chứng khó tiêu trở nên nặng nề hơn khi sử dụng một số loại thực phẩm nhất định trong bữa ăn. Theo đó, nếu hạn chế các loại thực phẩm này, người bệnh có thể sẽ thấy đường tiêu hóa trở nên nhẹ nhàng hơn. Nhưng sự thật thì không phải như vậy.

Thời gian tiêu hóa một loại thực phẩm thông thường qua toàn bộ ruột như sau: đi qua dạ dày (2 đến 5 giờ), quá trình đi ruột non (2 đến 6 giờ), đi đến qua đại tràng (10 đến 59 giờ) và vận chuyển toàn bộ ruột (10 đến 73 giờ). Tuy nhiên, ngoài loại thực phẩm đã ăn thì tùy thuộc vào lượng thực phẩm, cách ăn, giới tính, quá trình trao đổi chất hay các bệnh về tiêu hóa mà thời gian này sẽ khác nhau ở từng người.

Khó tiêu – nguy cơ bệnh tiêu hóa tiềm ẩn

Trên thực tế, khó tiêu có thể là triệu chứng của các bệnh tiêu hoá tiềm ẩn, ví dụ như trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét hoặc bệnh về túi mật. Triệu chứng khó tiêu hoá có thể gặp ở tất cả các độ tuổi và giới tính khác nhau. Đặc điểm chung của các triệu chứng này là thường thay đổi liên tục, có lúc xảy ra liên tục trong nhiều ngày nhưng cũng có những giai đoạn thỉnh thoảng mới xảy ra.

Khi đó, biểu hiện của chứng khó tiêu sẽ thường xuất hiện sau khi ăn một bữa ăn thịnh soạn, ăn quá nhanh hay ăn ngay trước khi đi ngủ, hoặc xuất hiện ở người bệnh đang có những căng thẳng, rối loạn tâm lý. Lúc này, người bệnh có cảm giác cơn đau xuất phát từ vùng bụng trên, lan lên đến giữa ngực, vùng phía sau xương ức, vào cổ hoặc qua lưng, rất dễ nhầm lẫn với các cơn đau gây ra do bệnh tim mạch, đòi hỏi người bệnh phải nhập viện để được can thiệp kịp thời.

Có rất nhiều nguyên nhân gây khó tiêu, bao gồm:

  • Các tình trạng bệnh lý (viêm loét dạ dày, ung thư dạ dày, trào ngược, hội chứng ruột kích thích…)
  • Sử dụng một số loại thuốc: thuốc giảm đau, steroid, aspirin, kháng sinh…
  • Cách ăn uống và sinh hoạt không hợp lý: sử dụng rượu bia, hút thuốc lá, căng thẳng, mệt mỏi.
     

Thực phẩm sai lầm hay chế độ ăn sai lầm?

Nếu như chứng khó tiêu không đến từ những nguyên nhân kể trên, người bệnh có thể xem xét lại thói quen ăn uống của mình, bắt đầu từ thời gian biểu ba bữa ăn trong một ngày.

Sau thời gian làm việc mệt mỏi mỗi chúng ta đều muốn thưởng thức bữa ăn ngon miệng. Nhưng ăn như thế nào, ăn bao nhiêu để tốt cho sức khỏe là vấn đề quan trọng. Trong cuộc sống công nghiệp hiện đại, có những thói quen làm tăng gánh nặng cho hệ tiêu hoá, khiến hệ tiêu hoá phải làm việc vất vả hơn, từ đó gây khó tiêu, đầy bụng khá phổ biến nhưng nhiều người thường mắc phải như:

- Ăn không đúng giờ

- Ăn khi quá đói hoặc quá no

- Ăn quá nhanh, nhai không kỹ

- Ăn theo cách “tranh thủ”, vừa ăn vừa làm việc hoặc vừa ăn vừa xem phim

- Tranh thủ “chợp mắt” sau khi ăn xong, vừa ăn xong đã đi nằm ngay

Ngoài ra, xét về khía cạnh dinh dưỡng, chỉ khi có chế độ dinh dưỡng mất cân bằng, không hợp lý mới gây ra tình trạng khó tiêu, ví dụ như chỉ thường xuyên ăn các loại thực phẩm chứa nhiều tinh bột, dầu mỡ, không ăn rau xanh, trái cây.

Đơn cử như mì ăn liền, vì tiện lợi nên món ăn này rất được nhóm sinh viên, nhân viên văn phòng ưa chuộng, đặc biệt là nhóm thường xuyên phải làm tăng ca vào buổi trưa hay buổi tối. Về bản chất, mì ăn liền cung cấp cho người dùng chất dinh dưỡng chủ yếu là carbohydrate (chất bột đường), một ít chất đạm, chất béo và chất xơ. Nếu sử dụng liên tục thì người dùng sẽ mất cân bằng dinh dưỡng do thiếu hụt các vitamin, khoáng chất và lượng đạm. Không chỉ riêng mì ăn liền mà bất kỳ thực phẩm nào khi sử dụng đơn lẻ, không có sự kết hợp đa dạng cũng sẽ dẫn đến tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng như vậy. Từ việc mất cân bằng dinh dưỡng có thể gây ra các triệu chứng như đầy bụng, khó tiêu và nhiều ảnh hưởng khác đối với sức khỏe nói chung.

Kết luận lại, thực phẩm không phải là nguyên nhân gây ra triệu chứng khó tiêu cho cơ thể. Nếu một người có nhiều yếu tố nguy cơ, ví dụ như đang dùng thuốc giảm đau, uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá và thường xuyên bị căng thẳng, và có chế độ ăn bị mất cân bằng trong thời gian dài thì nguy cơ bị khó tiêu sẽ tăng lên. Như vậy, trong trường hợp này, thực phẩm đã bị “oan”.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Hệ tiêu hóa khỏe mạnh và không khỏe mạnh

Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp
Bình luận
Tin mới
  • 18/07/2025

    5 loại thực phẩm giúp ngăn ngừa loãng xương

    Để hạn chế tình trạng loãng xương cơ thể cần cung cấp đủ vitamin D và canxi theo nhu cầu của từng lứa tuổi qua chế độ ăn khoa học, đủ dinh dưỡng và giàu canxi.

  • 18/07/2025

    Ô nhiễm không khí và nguy cơ với sức khỏe, những giải pháp bảo vệ sức khỏe cho trẻ em.

    Trong những năm gần đây, ô nhiễm không khí đã trở thành một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng nhất, ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe con người ở mọi lứa tuổi. Đặc biệt, trẻ nhỏ đang ở giai đoạn phát triển thể chất và thần kinh lại là nhóm đối tượng dễ tổn thương nhất.

  • 17/07/2025

    3 tác dụng phụ của quả vải và lưu ý khi ăn vải

    Quả vải tuy ngon miệng và bổ dưỡng nhưng cũng cần đi lưu ý một số điều khi ăn để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, đặc biệt là với một số đối tượng.

  • 17/07/2025

    Nhiệt độ thời tiết ảnh hưởng thế nào tới tâm trạng của bạn?

    Thời tiết thất thường có khiến bạn cảm thấy khó chịu. Trời mưa bạn sẽ cảm thấy buồn chán còn trời nắng bạn sẽ cảm thấy vui tươi hơn. Bạn đã bao giờ thắc mắc tại sao cảm xúc của bạn luôn thay đổi khi thời tiết thay đổi hay chưa? Đặc biệt là vào lúc giao mùa? Vậy hãy cùng Viện Y học ứng dụng tìm hiểu thêm với bài viết dưới đây

  • 16/07/2025

    Ăn rau quả nhiều màu sắc có lợi gì cho sức khỏe?

    Ăn rau quả nhiều màu sắc hay còn gọi là 'ăn cầu vồng' không chỉ đơn giản là cách trang trí món ăn hấp dẫn mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

  • 16/07/2025

    Sốt xuất huyết ở trẻ nhỏ: Những dấu hiệu cảnh báo không nên bỏ qua

    Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút Dengue gây ra, lây lan chủ yếu qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti. Mặc dù bệnh có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, trẻ nhỏ lại là đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương do hệ miễn dịch còn non yếu.

  • 15/07/2025

    Các hoạt động thể thao dưới nước phù hợp cho người cao tuổi trong mùa hè

    Mùa hè với những ngày nắng nóng kéo dài không chỉ là thời điểm để thư giãn mà còn là cơ hội tuyệt vời để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể thao dưới nước. Đây là hình thức vận động nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.

  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

Xem thêm