Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Bản chất của việc khó tiêu do thực phẩm

Khó tiêu là một triệu chứng gây cảm giác khó chịu rõ ràng hay đôi khi mơ hồ xảy ra ở vùng bụng trên với mức độ từ nhẹ đến nặng. Người bệnh đến khám thường mô tả những khó chịu của mình như cảm giác nóng rát, buồn nôn, nôn ói, ợ hơi, đầy hơi và cảm thấy no sớm ngay đầu bữa ăn hay khó chịu sau bữa ăn.

Nhiều người cho rằng, tình trạng khó tiêu chủ yếu do thực phẩm gây ra. Một số người sẽ cảm thấy các triệu chứng khó tiêu trở nên nặng nề hơn khi sử dụng một số loại thực phẩm nhất định trong bữa ăn. Theo đó, nếu hạn chế các loại thực phẩm này, người bệnh có thể sẽ thấy đường tiêu hóa trở nên nhẹ nhàng hơn. Nhưng sự thật thì không phải như vậy.

Thời gian tiêu hóa một loại thực phẩm thông thường qua toàn bộ ruột như sau: đi qua dạ dày (2 đến 5 giờ), quá trình đi ruột non (2 đến 6 giờ), đi đến qua đại tràng (10 đến 59 giờ) và vận chuyển toàn bộ ruột (10 đến 73 giờ). Tuy nhiên, ngoài loại thực phẩm đã ăn thì tùy thuộc vào lượng thực phẩm, cách ăn, giới tính, quá trình trao đổi chất hay các bệnh về tiêu hóa mà thời gian này sẽ khác nhau ở từng người.

Khó tiêu – nguy cơ bệnh tiêu hóa tiềm ẩn

Trên thực tế, khó tiêu có thể là triệu chứng của các bệnh tiêu hoá tiềm ẩn, ví dụ như trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét hoặc bệnh về túi mật. Triệu chứng khó tiêu hoá có thể gặp ở tất cả các độ tuổi và giới tính khác nhau. Đặc điểm chung của các triệu chứng này là thường thay đổi liên tục, có lúc xảy ra liên tục trong nhiều ngày nhưng cũng có những giai đoạn thỉnh thoảng mới xảy ra.

Khi đó, biểu hiện của chứng khó tiêu sẽ thường xuất hiện sau khi ăn một bữa ăn thịnh soạn, ăn quá nhanh hay ăn ngay trước khi đi ngủ, hoặc xuất hiện ở người bệnh đang có những căng thẳng, rối loạn tâm lý. Lúc này, người bệnh có cảm giác cơn đau xuất phát từ vùng bụng trên, lan lên đến giữa ngực, vùng phía sau xương ức, vào cổ hoặc qua lưng, rất dễ nhầm lẫn với các cơn đau gây ra do bệnh tim mạch, đòi hỏi người bệnh phải nhập viện để được can thiệp kịp thời.

Có rất nhiều nguyên nhân gây khó tiêu, bao gồm:

  • Các tình trạng bệnh lý (viêm loét dạ dày, ung thư dạ dày, trào ngược, hội chứng ruột kích thích…)
  • Sử dụng một số loại thuốc: thuốc giảm đau, steroid, aspirin, kháng sinh…
  • Cách ăn uống và sinh hoạt không hợp lý: sử dụng rượu bia, hút thuốc lá, căng thẳng, mệt mỏi.
     

Thực phẩm sai lầm hay chế độ ăn sai lầm?

Nếu như chứng khó tiêu không đến từ những nguyên nhân kể trên, người bệnh có thể xem xét lại thói quen ăn uống của mình, bắt đầu từ thời gian biểu ba bữa ăn trong một ngày.

Sau thời gian làm việc mệt mỏi mỗi chúng ta đều muốn thưởng thức bữa ăn ngon miệng. Nhưng ăn như thế nào, ăn bao nhiêu để tốt cho sức khỏe là vấn đề quan trọng. Trong cuộc sống công nghiệp hiện đại, có những thói quen làm tăng gánh nặng cho hệ tiêu hoá, khiến hệ tiêu hoá phải làm việc vất vả hơn, từ đó gây khó tiêu, đầy bụng khá phổ biến nhưng nhiều người thường mắc phải như:

- Ăn không đúng giờ

- Ăn khi quá đói hoặc quá no

- Ăn quá nhanh, nhai không kỹ

- Ăn theo cách “tranh thủ”, vừa ăn vừa làm việc hoặc vừa ăn vừa xem phim

- Tranh thủ “chợp mắt” sau khi ăn xong, vừa ăn xong đã đi nằm ngay

Ngoài ra, xét về khía cạnh dinh dưỡng, chỉ khi có chế độ dinh dưỡng mất cân bằng, không hợp lý mới gây ra tình trạng khó tiêu, ví dụ như chỉ thường xuyên ăn các loại thực phẩm chứa nhiều tinh bột, dầu mỡ, không ăn rau xanh, trái cây.

Đơn cử như mì ăn liền, vì tiện lợi nên món ăn này rất được nhóm sinh viên, nhân viên văn phòng ưa chuộng, đặc biệt là nhóm thường xuyên phải làm tăng ca vào buổi trưa hay buổi tối. Về bản chất, mì ăn liền cung cấp cho người dùng chất dinh dưỡng chủ yếu là carbohydrate (chất bột đường), một ít chất đạm, chất béo và chất xơ. Nếu sử dụng liên tục thì người dùng sẽ mất cân bằng dinh dưỡng do thiếu hụt các vitamin, khoáng chất và lượng đạm. Không chỉ riêng mì ăn liền mà bất kỳ thực phẩm nào khi sử dụng đơn lẻ, không có sự kết hợp đa dạng cũng sẽ dẫn đến tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng như vậy. Từ việc mất cân bằng dinh dưỡng có thể gây ra các triệu chứng như đầy bụng, khó tiêu và nhiều ảnh hưởng khác đối với sức khỏe nói chung.

Kết luận lại, thực phẩm không phải là nguyên nhân gây ra triệu chứng khó tiêu cho cơ thể. Nếu một người có nhiều yếu tố nguy cơ, ví dụ như đang dùng thuốc giảm đau, uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá và thường xuyên bị căng thẳng, và có chế độ ăn bị mất cân bằng trong thời gian dài thì nguy cơ bị khó tiêu sẽ tăng lên. Như vậy, trong trường hợp này, thực phẩm đã bị “oan”.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Hệ tiêu hóa khỏe mạnh và không khỏe mạnh

Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp
Bình luận
Tin mới
  • 09/10/2025

    Uống gì mỗi sáng để giảm mỡ bụng?

    Bên cạnh chế độ ăn uống và luyện tập khoa học, lựa chọn đúng loại đồ uống vào buổi sáng có thể giúp thúc đẩy quá trình trao đổi chất, hỗ trợ giảm cân, giảm mỡ một cách hiệu quả.

  • 09/10/2025

    Làm thế nào để chống lại sự mệt mỏi khi bạn mắc bệnh đa u tủy?

    Mệt mỏi đi kèm với ung thư như trong bệnh đa u tủy khác với sự mệt mỏi mà bạn có thể đã từng cảm thấy trước đây. Nó có thể là sự kiệt sức sâu trong xương tủy và không thể cải thiện khi bạn nghỉ ngơi.

  • 08/10/2025

    5 thực phẩm hỗ trợ giảm mỡ cánh tay hiệu quả

    Mỡ thừa ở cánh tay không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn khiến nhiều người tự ti khi diện những bộ đồ sát nách, áo ngắn tay... Để sở hữu cánh tay thon gọn, săn chắc, ngoài việc tập luyện cần có chế độ ăn uống lành mạnh. Thường xuyên ăn những thực phẩm dưới đây có thể hỗ trợ giảm mỡ cánh tay hiệu quả.

  • 07/10/2025

    Chất béo lành mạnh giúp bảo vệ da như thế nào?

    Chất béo lành mạnh đóng một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ da. Chúng không chỉ giúp giữ ẩm, duy trì sự dẻo dai của làn da mà còn có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa, giúp giảm thiểu tổn thương do tia UV gây ra.

  • 07/10/2025

    “Bốn mùa” chu kì của phụ nữ

    Chu kỳ kinh nguyệt là một phần tự nhiên và thiết yếu trong cuộc đời mỗi người phụ nữ, phản ánh sức khỏe sinh sản và sức khỏe tổng thể của họ. Đây là một quá trình sinh học phức tạp, được điều hòa bởi nội tiết tố, chuẩn bị cơ thể cho khả năng mang thai hàng tháng. Hiểu rõ về chu kỳ kinh nguyệt giúp phụ nữ nhận biết những thay đổi bình thường của cơ thể, từ đó chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe bản thân.

  • 06/10/2025

    Vì sao nên tập giãn cơ mỗi ngày?

    Giãn cơ không chỉ giúp cơ thể dẻo dai hơn mà còn giảm nguy cơ chấn thương, xua tan nhức mỏi và mang lại cảm giác nhẹ nhõm, tinh thần tỉnh táo hơn...

  • 05/10/2025

    Vì sao có người chạy nhiều vẫn không giảm vòng eo?

    Không ít người tin rằng chỉ cần chạy nhiều là vòng eo sẽ nhanh chóng thon gọn. Thế nhưng, thực tế lại có người càng chạy nhiều càng thất vọng vì mỡ bụng vẫn không giảm. Vậy nguyên nhân nằm ở đâu, cần điều chỉnh thế nào để đạt hiệu quả?

  • 05/10/2025

    Cúm mùa ở trẻ em trong thời điểm giao mùa

    Giao mùa là giai đoạn nhạy cảm đối với sức khỏe, đặc biệt ở trẻ em. Trong thời điểm nhiệt độ thay đổi đột ngột, độ ẩm dao động và môi trường dễ xuất hiện các tác nhân gây bệnh, hệ miễn dịch của trẻ nhỏ chưa hoàn thiện có nguy cơ cao mắc các bệnh truyền nhiễm, trong đó phổ biến nhất là cúm theo mùa.

Xem thêm