Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Vì sao có 1 số người có biểu hiện như ợ nóng, nổi mụn, nhiệt miệng sau khi ăn thực phẩm?

Khi nhìn thấy mụn, ợ nóng, nhiệt miệng mọi người thường nghĩ ngay đến biểu hiện của “nóng trong”. Tuy nhiên, trong y học hiện đại, đó lại là những triệu chứng riêng lẻ có thể xuất hiện ở nhiều bệnh, do nhiều nguyên nhân gây ra.

  • Ợ nóng: nguyên nhân có thể là do ăn quá no, ăn nhiều thực phẩm giàu chất đạm (protein), giàu chất béo (lipid) hoặc do sử dụng một số loại thuốc như thuốc chống viêm nhóm NSAIDs, do mắc một số bệnh lý về dạ dày… Đối với phụ nữ mang thai, đó có thể còn là do thay đổi hormone, do chịu sự chèn ép của thai nhi. Ngoài ra, ăn các thực phẩm cay nóng, đồ uống có cồn, có chứa bạc hà, trà đặc… cũng sẽ làm kích thích niêm mạc dạ dày, gây ra ợ nóng.
  • Nổi mụn: có thể là do căng thẳng, môi trường nhiều khí bụi, khói, thời tiết nắng nóng, đổ nhiều mồ hôi hoặc do mắc một số bệnh như các bệnh về gan, bệnh truyền nhiễm, tiểu đường…Nguyên nhân từ thực phẩm có thể là do chế độ ăn ít rau, ít trái cây, ít chất xơ khiến gan phải làm việc nhiều hơn, từ đó dễ làm suy yếu chức năng thải độc của gan.
  • Nhiệt miệng: do bị tổn thương trong quá trình vệ sinh răng miệng như bị xước, chảy máu, rối loạn hormone trong kì kinh hoặc mang thai hay căng thẳng mệt mỏi trong thời gian dài. Về mặt dinh dưỡng, thiếu các loại vitamin như B6, B2, C, kẽm và acid folic cũng có thể gây nhiệt miệng.

Xét một cách tổng thể, những biểu hiện mà mọi người coi là nóng do rất nhiều nguyên nhân gây ra. Và trong số đó, cần để ý đến lý do chế độ ăn uống không hợp lý như ăn quá nhiều thịt và các loại chất đạm khác (do protein cần nhiểu năng lượng để tiêu hoá nhất và do vây sẽ sinh ra nhiều nhiệt năng hơn), hoặc uống ít nước… Bất cứ hoạt động nào của cơ thể cũng sẽ cần tiêu hao và sử dụng năng lượng. Hoạt động tiêu hoá cũng vậy. Khi sử dụng các loại thực phẩm nhiều năng lượng – chất đạm (protein), chất béo (lipid), chất bột đường (carbohydrate) thì cơ thể phải sử dụng năng lượng để chuyển hóa các thức ăn này. Trung bình, một người sử dụng khoảng 10% năng lượng tiêu thụ hàng ngày để tiêu hóa và hấp thu thức ăn nhưng tỷ lệ này thay đổi phụ thuộc vào loại thực phẩm mà bạn ăn. Chất đạm mất khoảng 20-30% tổng lượng calo trong chất đạm để tiêu hóa chính nó; tiếp đến là chất bột đường  cần 5-10% và cuối cùng là chất béo với 0-3%. Năng lượng thừa bị đốt cháy làm gia tăng chuyển hóa cơ bản nên sinh nhiệt trong cơ thể; ngoài ra việc uống quá ít nước sẽ không đủ làm mát cơ thể.

 

Ví dụ, nhu cầu khuyến nghị năng lượng dành cho người trưởng thành 20 tuổi, lao động nhẹ là khoảng 1980 Kcal/ngày. Cũng theo khuyến nghị, người trưởng thành 20 tuổi cần ăn khoảng 65g protein, 58g lipid và 360g carbohydrate

Năng lượng dùng để tiêu hoá thức ăn = 1980x 10% = 198kcal

Năng lượng mà 65g protein cung cấp = 65 x 4 = 260 kcal. Năng lượng cơ thể tiêu hao để tiêu hoá được 65g protein này = 260 x 25% = 65 kcal (lấy khoảng giữa 20-30%)

Năng lượng 58g lipid cung cấp = 58 x 9 = 522 kcal. Năng lượng cơ thể sử dụng để tiêu hoá lượng lipid này = 522x 1.5% = 7.8 kcal

Năng lượng 360g carb cung cấp = 360 x 4 = 1440 kcal. Năng lượng cơ thể sử dụng để tiêu hoá lượng carb này = 1440 x 7.5% = 108 kcal.

Như vậy, tổng năng lượng để tiêu hoá thức ăn khoảng 65+7.8+108 =180.8kcal, xấp xỉ với con số tính toán ban đầu là 198 kcal. Lượng kcal còn lại dùng để tiêu hoá chất xơ và các dưỡng chất khác.

Theo y học cổ truyền “Âm hư sinh nội nhiệt”, nóng trong người là do âm hư bởi các nguyên nhân sau: nội nhân - do chức năng hoạt động của các tạng phủ yếu không thể thải các chất độc sinh ra trong quá trình chuyển hóa, gan và thận suy yếu nên các chức năng thanh lọc không đủ sức giải độc làm độc chất bị tích tụ lại, và biểu hiện thành các chứng như ợ nóng, mụn nhọt, nhiệt miệng

Đó là những cách lý giải sơ bộ cho tình trạng “nóng” thường gặp. Nhưng có thể bạn sẽ thấy mình không nằm trong những lý do đó. Khi đó bạn cần tới gặp bác sĩ chuyên khoa để tìm câu trả lời và giải pháp hợp lý, hiệu quả.

PGS. TS. Phạm Văn Hoan - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp
Bình luận
Tin mới
  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

  • 08/07/2025

    Loại cá nhỏ bé có nhiều lợi ích với sức khỏe

    Cá cơm là một nguồn dinh dưỡng ấn tượng, mang lại những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

  • 08/07/2025

    Kháng sinh và những điều cần biết cho người trưởng thành

    Kháng sinh (hay thuốc kháng sinh) đóng vai trò then chốt trong y học hiện đại, giúp điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

Xem thêm