Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Bạn biết gì về chất béo trong dầu ăn?

Khi nói đến chế độ ăn uống, chất béo lập tức bị kết tội. Với một số chất béo, điều này là hợp lý, chẳng hạn như cholesterol có thể sẽ đóng vai trò nhất định trong các bệnh tim mạch, tiểu đường và béo phì. Nhưng không phải tất cả các chất béo đều như vậy.

Bạn biết gì về chất béo trong dầu ăn?

Một số chất béo sẽ tốt hơn những loại khác và thậm chí còn củng cố để có sức khỏe tốt hơn. Biết được sự khác nhau giữa các loại chất béo có thể giúp bạn xác định được loại chất béo nào nên tránh và loại nào nên ăn với lượng vừa phải.

Sự thật về chất béo

Các nghiên cứu đã đưa ra những kết luận rằng nên kiêng thực phẩm có chất béo, nhưng có một số sự thật rất rõ ràng. Thực phẩm có chất béo hay có axit béo có thể là bất cứ loại thực phẩm nào, từ thực vật đến động vật. Một số loại chất béo có liên quan đến những ảnh hưởng tiêu cực lên sức khỏe tim mạch nhưng một số loại khác lại có thể có những lợi ích sức khỏe nhất định.

Chất béo cũng quan trọng trong bữa ăn của bạn như protein hay tinh bột bởi nó cung cấp năng lượng cho cơ thể. Một số chức năng của cơ thể phụ thuộc vào sự có mặt của chất béo. Ví dụ, một số loại vitamin tan trong dầu cần chất béo mới hòa tan được vào trong máu và cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể. Tuy nhiên, lượng calo thừa do việc ăn quá nhiều chất béo có thể dẫn đến tăng cân.

Tất cả các loại dầu có chứa hỗn hợp rất nhiều axit béo, nhưng chính tỷ lệ các loại chất béo trong đó sẽ quyết định hỗn hợp axit béo đó là tốt hay không tốt.

Chất béo không tốt là gì?

Hai loại chất béo là chất béo bão hòatransfat được coi là có thể gây nguy hiểm cho hệ tim mạch. Hầu hết những loại thực phẩm chứa 2 loại chất béo này đều ở dạng rắn trong nhiệt độ phòng, ví dụ như bơ, bơ thực vật (margarine), shortening, mỡ bò hoặc mỡ lợn. Cả chất béo bão hòa và transfat đều nên tránh ăn, cho dù ăn với lượng nhỏ.

Ví dụ về chất béo không tốt

Chất béo bão hòa: Loại chất béo này có nguồn gốc từ động vật và thường được tìm thấy trong thịt có nhiều mỡ và các sản phẩm từ sữa. Chất béo bão hòa đã được chứng minh là làm tăng lượng cholesterol máu và làm tăng lượng lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL), từ đó làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch và tiểu đường type 2, đặc biệt là khi phối hợp với những món ăn giàu tinh bột đã được tinh chế.

Một số nguồn chứa chất béo bão hòa bao gồm:

  • Mỡ bò, mỡ lợn và mỡ cừu
  • Thịt gà tối màu và da của gia cầm
  • Những sản phẩm từ sữa giàu chất béo (sữa nguyêm kem, bơ, pho mát, kem, kem chua)
  • Dầu từ các cây ở vùng nhiệt đới (dầu dừa, dầu cọ, dầu ca cao)

Transfat: Transfat là tên gọi tắt của các axit béo trans. Transfat thường có trong các loại dầu thực vật đã được hydro hóa. Đây có thể coi là loại chất béo xấu nhất cho cơ thể. Cũng giống như chất béo bão hòa, transfat có thể làm tăng lượng cholesterol LDL (cholesterol xấu). Transfat cũng có thể làm giảm lượng cholesterol tỷ trọng cao (HDL hay còn gọi là cholesterol tốt). Bởi vậy, tiêu thụ transfat có thể làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch lên khoảng 3 lần so với tiêu thụ chất béo bão hòa.

Bạn có thể tìm thấy transfat trong:

  • Đồ ăn chiên rán (khoai tây chiên, bánh rán, thức ăn nhanh chiên rán)
  • Bơ thực vật (dạng thỏi và dạng chứa trong chai)
  • Chất béo thực vật (vegetable shortening)
  • Thực phẩm nướng (như bánh cookie, bánh ngọt, bánh gatô)
  • Các loại đồ ăn vặt chế biến sẵn (như bắp rang bơ, bim bim)
Chất béo tốt là gì?

Chất béo tốt và chất béo không bão hòa đa được coi là những chất béo tốt hơn và là những loại chất béo bạn có thể ăn với một lượng vừa phải. Những thực phẩm chứa những loại chất béo này thường ở dạng lỏng trong nhiệt độ phòng, ví dụ như dầu thực vật.

Thực phẩm có chứa chất béo tốt

Chất béo không bão hòa đơn: Loại chất béo này có trong rất nhiều loại thực phẩm và dầu. Các nghiên cứu đã cho thấy ăn những thực phẩm có chứa chất béo không bão hòa đơn có thể cải thiện lượng cholesterol máu và làm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Những loại thực phẩm này bao gồm:

  • Các loại hạt (hạt hạnh nhân, hạt điều, đậu phộng, hạt quả hồ đào)
  • Dầu ăn thực vật (dầu ôliu, dầu hạt cải, dầu đậu phộng)
  • Bơ dừa và bơ hạnh nhân
  • Quả bơ

Chất béo không bão hòa đa: Thực phẩm và dầu có nguồn gốc thực vật thường chứa chủ yếu là loại chất béo này. Cũng giống như chất béo không bão hòa đơn, chất béo không bão hòa đa có thể làm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và giảm lượng cholesterol máu.

Một loại chất béo thuộc nhóm này chính là axit béo omega 3, đã được chứng minh là rất tốt cho tim mạch. Omega 3 không chỉ làm giảm nguy cơ bệnh mạch vành mà còn có tác dụng giảm huyết áp và chống lại các bất thường về nhịp tim. Những loại mỡ cá sau đây có chứa axit béo omega 2:

  • Cá hồi
  • Cá trích
  • Cá mòi

Bạn cũng có thể tìm thấy omega 3 trong hạt lanh, quả óc chó, dầu hạt cải mặc dù những loại thực phẩm này chỉ chứa dạng ít hoạt động của omega 3 so với chất béo ở cá.

Ngoài axit béo omega 3, bạn có thể tìm thấy omega 6, cũng là một loại chất béo không bão hòa đa trong những loại thực phẩm sau:

  • Đậu phụ
  • Đậu nành rang và bơ đậu nành
  • Quả óc chó
  • Các loại hạt (như hạt hướng dương, hạt bí đỏ, hạt mè)
  • Dầu thực vật (dầu ngô, dầu mè, dầu nành, dầu hướng dương)
  • Bơ thực vật mềm (dạng lỏng hoặc đựng trong chai)

Những loại chất béo tốt đóng vai trò quan trọng trong bữa ăn của bạn nhưng cũng chỉ nên ăn một lượng vừa phải bởi tất cả các loại chất béo đều có chứa hàm lượng calo rất cao.

Nếu có thể, hãy thay thế những chất béo không tốt bằng chất béo tốt.

Đầu tiên, hãy giảm lượng thực phẩm có nhiều chất béo bão hòa và transfat. Sau đó, hãy cố gắng kết hợp các loại thực phẩm có chứa chất béo không bão hòa đơn và không bão hòa đa. Đó là cả một chiến dịch để giúp bạn có một trái tim khỏe mạnh và cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Ý nghĩa các chỉ số Cholesterol trong ước lượng rủi ro tim mạch

Ts.Bs.Trương Hồng Sơn - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 02/09/2025

    3 nhóm người nên ăn quả na

    Na là một loại trái cây thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Ăn na đúng cách mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mọi người và cho một số nhóm người nhất định.

  • 02/09/2025

    Chăm sóc sức khỏe người lớn tuổi: mùa Vu Lan ý nghĩa

    Mùa Vu Lan là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo bằng cách quan tâm chăm sóc sức khỏe của ông bà, cha mẹ. Khi lớn tuổi, người cao tuổi dễ gặp các vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc chăm sóc dinh dưỡng, khuyến khích vận động, quan tâm sức khỏe tinh thần và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp cha mẹ sống khỏe mạnh và tận hưởng trọn vẹn những mùa Vu Lan bên gia đình. Bài viết này sẽ hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách khoa học.

  • 01/09/2025

    Giá trị dinh dưỡng và 5 lợi ích sức khỏe bất ngờ từ hạt sen

    Hạt sen là loại thực phẩm có giá trị bổ dưỡng cao và còn được sử dụng trong một số bài thuốc y học cổ truyền. Nhiều nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh được những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của loại hạt nhỏ bé này.

  • 01/09/2025

    An toàn du lịch lễ 2/9: Mẹo vui chơi khỏe mạnh

    Mỗi dịp lễ 2/9, người dân lại háo hức chuẩn bị cho những chuyến du lịch hoặc tham gia các sự kiện đông người như lễ diễu binh, hội hè. Đây là thời điểm lý tưởng để thư giãn, khám phá những vùng đất mới và gắn kết cùng gia đình, bạn bè.

  • 31/08/2025

    Thực phẩm tự nhiên giúp kiểm soát rối loạn mỡ máu

    Rối loạn mỡ máu không được kiểm soát là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này có liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống, đặc biệt là tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh.

  • 31/08/2025

    Ảnh hưởng của mùa mưa tới hệ hô hấp

    Mùa mưa mang tới sự dễ chịu sau mùa hè oi bức, nhưng kèm theo những cơn mưa mát mẻ, nó cũng tìm tàng các mối nguy cơ về sức khỏe, đặc biệt là hệ hô hấp. Để bảo vệ sức khỏe của bạn, bạn cần hiểu rõ thời tiết trong mùa mưa và ngăn ngừa cái mối nguy cơ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn

  • 30/08/2025

    Cảnh giác sốt xuất huyết và tay chân miệng vào mùa mưa

    Mùa mưa không chỉ mang đến không khí mát mẻ mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm phát triển. Trong đó sốt xuất huyết và tay chân miệng là 2 bệnh lý đáng lo ngại nhất do tốc độ lây lan nhanh và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng bệnh là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hai căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng tránh, giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc con em mình.

  • 30/08/2025

    5 lợi ích sức khỏe tuyệt vời của giá đỗ ít người biết

    Giá đỗ được biết đến là loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất, chất xơ tốt cho sức khỏe. Thường xuyên ăn giá đỗ không chỉ có ích cho sức khỏe mà còn hỗ trợ phòng ngừa một số loại ung thư.

Xem thêm