Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Bạn biết gì về chất béo trong dầu ăn?

Khi nói đến chế độ ăn uống, chất béo lập tức bị kết tội. Với một số chất béo, điều này là hợp lý, chẳng hạn như cholesterol có thể sẽ đóng vai trò nhất định trong các bệnh tim mạch, tiểu đường và béo phì. Nhưng không phải tất cả các chất béo đều như vậy.

Bạn biết gì về chất béo trong dầu ăn?

Một số chất béo sẽ tốt hơn những loại khác và thậm chí còn củng cố để có sức khỏe tốt hơn. Biết được sự khác nhau giữa các loại chất béo có thể giúp bạn xác định được loại chất béo nào nên tránh và loại nào nên ăn với lượng vừa phải.

Sự thật về chất béo

Các nghiên cứu đã đưa ra những kết luận rằng nên kiêng thực phẩm có chất béo, nhưng có một số sự thật rất rõ ràng. Thực phẩm có chất béo hay có axit béo có thể là bất cứ loại thực phẩm nào, từ thực vật đến động vật. Một số loại chất béo có liên quan đến những ảnh hưởng tiêu cực lên sức khỏe tim mạch nhưng một số loại khác lại có thể có những lợi ích sức khỏe nhất định.

Chất béo cũng quan trọng trong bữa ăn của bạn như protein hay tinh bột bởi nó cung cấp năng lượng cho cơ thể. Một số chức năng của cơ thể phụ thuộc vào sự có mặt của chất béo. Ví dụ, một số loại vitamin tan trong dầu cần chất béo mới hòa tan được vào trong máu và cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể. Tuy nhiên, lượng calo thừa do việc ăn quá nhiều chất béo có thể dẫn đến tăng cân.

Tất cả các loại dầu có chứa hỗn hợp rất nhiều axit béo, nhưng chính tỷ lệ các loại chất béo trong đó sẽ quyết định hỗn hợp axit béo đó là tốt hay không tốt.

Chất béo không tốt là gì?

Hai loại chất béo là chất béo bão hòatransfat được coi là có thể gây nguy hiểm cho hệ tim mạch. Hầu hết những loại thực phẩm chứa 2 loại chất béo này đều ở dạng rắn trong nhiệt độ phòng, ví dụ như bơ, bơ thực vật (margarine), shortening, mỡ bò hoặc mỡ lợn. Cả chất béo bão hòa và transfat đều nên tránh ăn, cho dù ăn với lượng nhỏ.

Ví dụ về chất béo không tốt

Chất béo bão hòa: Loại chất béo này có nguồn gốc từ động vật và thường được tìm thấy trong thịt có nhiều mỡ và các sản phẩm từ sữa. Chất béo bão hòa đã được chứng minh là làm tăng lượng cholesterol máu và làm tăng lượng lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL), từ đó làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch và tiểu đường type 2, đặc biệt là khi phối hợp với những món ăn giàu tinh bột đã được tinh chế.

Một số nguồn chứa chất béo bão hòa bao gồm:

  • Mỡ bò, mỡ lợn và mỡ cừu
  • Thịt gà tối màu và da của gia cầm
  • Những sản phẩm từ sữa giàu chất béo (sữa nguyêm kem, bơ, pho mát, kem, kem chua)
  • Dầu từ các cây ở vùng nhiệt đới (dầu dừa, dầu cọ, dầu ca cao)

Transfat: Transfat là tên gọi tắt của các axit béo trans. Transfat thường có trong các loại dầu thực vật đã được hydro hóa. Đây có thể coi là loại chất béo xấu nhất cho cơ thể. Cũng giống như chất béo bão hòa, transfat có thể làm tăng lượng cholesterol LDL (cholesterol xấu). Transfat cũng có thể làm giảm lượng cholesterol tỷ trọng cao (HDL hay còn gọi là cholesterol tốt). Bởi vậy, tiêu thụ transfat có thể làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch lên khoảng 3 lần so với tiêu thụ chất béo bão hòa.

Bạn có thể tìm thấy transfat trong:

  • Đồ ăn chiên rán (khoai tây chiên, bánh rán, thức ăn nhanh chiên rán)
  • Bơ thực vật (dạng thỏi và dạng chứa trong chai)
  • Chất béo thực vật (vegetable shortening)
  • Thực phẩm nướng (như bánh cookie, bánh ngọt, bánh gatô)
  • Các loại đồ ăn vặt chế biến sẵn (như bắp rang bơ, bim bim)
Chất béo tốt là gì?

Chất béo tốt và chất béo không bão hòa đa được coi là những chất béo tốt hơn và là những loại chất béo bạn có thể ăn với một lượng vừa phải. Những thực phẩm chứa những loại chất béo này thường ở dạng lỏng trong nhiệt độ phòng, ví dụ như dầu thực vật.

Thực phẩm có chứa chất béo tốt

Chất béo không bão hòa đơn: Loại chất béo này có trong rất nhiều loại thực phẩm và dầu. Các nghiên cứu đã cho thấy ăn những thực phẩm có chứa chất béo không bão hòa đơn có thể cải thiện lượng cholesterol máu và làm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Những loại thực phẩm này bao gồm:

  • Các loại hạt (hạt hạnh nhân, hạt điều, đậu phộng, hạt quả hồ đào)
  • Dầu ăn thực vật (dầu ôliu, dầu hạt cải, dầu đậu phộng)
  • Bơ dừa và bơ hạnh nhân
  • Quả bơ

Chất béo không bão hòa đa: Thực phẩm và dầu có nguồn gốc thực vật thường chứa chủ yếu là loại chất béo này. Cũng giống như chất béo không bão hòa đơn, chất béo không bão hòa đa có thể làm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và giảm lượng cholesterol máu.

Một loại chất béo thuộc nhóm này chính là axit béo omega 3, đã được chứng minh là rất tốt cho tim mạch. Omega 3 không chỉ làm giảm nguy cơ bệnh mạch vành mà còn có tác dụng giảm huyết áp và chống lại các bất thường về nhịp tim. Những loại mỡ cá sau đây có chứa axit béo omega 2:

  • Cá hồi
  • Cá trích
  • Cá mòi

Bạn cũng có thể tìm thấy omega 3 trong hạt lanh, quả óc chó, dầu hạt cải mặc dù những loại thực phẩm này chỉ chứa dạng ít hoạt động của omega 3 so với chất béo ở cá.

Ngoài axit béo omega 3, bạn có thể tìm thấy omega 6, cũng là một loại chất béo không bão hòa đa trong những loại thực phẩm sau:

  • Đậu phụ
  • Đậu nành rang và bơ đậu nành
  • Quả óc chó
  • Các loại hạt (như hạt hướng dương, hạt bí đỏ, hạt mè)
  • Dầu thực vật (dầu ngô, dầu mè, dầu nành, dầu hướng dương)
  • Bơ thực vật mềm (dạng lỏng hoặc đựng trong chai)

Những loại chất béo tốt đóng vai trò quan trọng trong bữa ăn của bạn nhưng cũng chỉ nên ăn một lượng vừa phải bởi tất cả các loại chất béo đều có chứa hàm lượng calo rất cao.

Nếu có thể, hãy thay thế những chất béo không tốt bằng chất béo tốt.

Đầu tiên, hãy giảm lượng thực phẩm có nhiều chất béo bão hòa và transfat. Sau đó, hãy cố gắng kết hợp các loại thực phẩm có chứa chất béo không bão hòa đơn và không bão hòa đa. Đó là cả một chiến dịch để giúp bạn có một trái tim khỏe mạnh và cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Ý nghĩa các chỉ số Cholesterol trong ước lượng rủi ro tim mạch

Ts.Bs.Trương Hồng Sơn - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 02/10/2025

    Tiêm phòng là chìa khóa "vàng" để phòng ngừa bệnh dại

    Trong bối cảnh đô thị hóa và sự gần gũi giữa con người với vật nuôi, bệnh dại vẫn là một mối đe dọa thầm lặng nhưng chết chóc. Đây là căn bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, lây lan qua vết cắn hoặc tiếp xúc với động vật nhiễm bệnh, với tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối nếu không can thiệp kịp thời.

  • 02/10/2025

    Trung thu trọn vẹn: bí quyết giữ gìn sức khỏe cả nhà

    Tết Trung thu từ lâu đã trở thành biểu tượng của sự đoàn viên, gắn kết gia đình trong văn hóa Việt Nam. Dưới ánh trăng sáng, những chiếc bánh trung thu thơm ngon, mâm cỗ đầy ắp, và tiếng cười rộn rã của trẻ thơ tạo nên không khí ấm áp, khó quên.

  • 01/10/2025

    5 loại trái cây nên tránh nếu bị acid uric cao

    Tuy trái cây tốt cho sức khỏe nhưng thực tế, một số loại trái cây lại có thể gây bất lợi cho người bị acid uric cao.

  • 01/10/2025

    Các bài tập nhẹ nhàng cho người cao tuổi ngày vào thu

    Những ngày thu với tiết trời mát mẻ và trong lành chính là lúc lý tưởng để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể chất ngoài trời. Tuy nhiên, do sự thay đổi của thời tiết và thể trạng, người lớn tuổi cần lưu ý một số những điều quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình tập luyện.

  • 30/09/2025

    Cách chăm sóc dinh dưỡng sau phẫu thuật ung thư gan

    Sau phẫu thuật ung thư gan, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc phục hồi sức khỏe, tái tạo tế bào gan, ngăn ngừa biến chứng. Lựa chọn thực phẩm phù hợp, cân bằng các nhóm chất và áp dụng thói quen ăn uống khoa học sẽ giúp giảm áp lực cho gan, tăng sức đề kháng, cải thiện thể trạng…

  • 30/09/2025

    Những điều cần biết về rối loạn giọng nói

    Rối loạn giọng nói là một tình trạng phổ biến, thường vô hại, mô tả tình trạng suy giảm khả năng phát âm. Các triệu chứng và phương pháp điều trị tình trạng rối loạn giọng nói phụ thuộc vào nguyên nhân, chẳng hạn như viêm thanh quản, khối u trên dây thanh quản hoặc rối loạn liên quan đến thần kinh hoặc cơ ảnh hưởng đến giọng nói.

  • 29/09/2025

    7 món ăn nhẹ tốt nhất sau khi chạy bộ

    Bữa ăn nhẹ sau khi chạy bộ để bổ sung năng lượng và xây dựng cơ bắp là một phần quan trọng của quá trình tập luyện.

  • 29/09/2025

    Tia UV gây hại như thế nào?

    Chỉ số tia cực tím (UV) đo cường độ của các tia nắng có hại và có thể giúp bạn biết khi nào cần tránh nắng để bảo vệ làn da và sức khỏe mắt khỏi những tổn thương nghiêm trọng. Khi ở ngoài trời, mức UV cao có thể báo hiệu ba nguy cơ sức khỏe chính.

Xem thêm