Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Lần đầu làm cha mẹ - Phần 1

Bầu bí, chuyển dạ và sinh con là những gì bạn đã trải qua, ngay bây giờ bạn đã sẵn sàng về nhà cùng thiên thần nhỏ của mình. Tuy nhiên đối với những người lần đầu làm cha mẹ không thể tránh khỏi bỡ ngỡ. Những mẹo nhỏ dưới đây sẽ giúp các ông bố bà mẹ cảm thấy tự tin hơn khi chăm sóc em bé sơ sinh.

Tìm kiếm sự giúp đỡ sau sinh

Đừng ngại ngần tìm kiếm sự giúp đỡ khi bạn đã sinh em bé. Khi còn ở trong bệnh viện, hãy hỏi nhân viên y tế về sự hỗ trợ. Rất nhiều bệnh viện có các dịch vụ hỗ trợ chăm sóc em bé sơ sinh chuyên nghiệp, các điều dưỡng cũng là những người nhiệt tình hướng dẫn bạn cách bế, thay đổi tư thế, cho bé bú và chăm sóc bé. Bạn cũng có thể hỏi bệnh viện về các dịch vụ chăm sóc mẹ và bé sau sinh tại nhà của bạn.

Gia đình và bạn bè cũng rất sẵn sàng trợ giúp. Đừng ngại ngần hỏi bên nội, bên ngoại, các bà, các chị đã nuôi con có thể cho bạn nhiều kinh nghiệm quý báu. Bạn cũng có thể nhờ người thân, bạn bè đến nhà giúp bạn một thời gian thích hợp. Bởi vì mọi người luôn yêu thương em bé và rất nhiều người sẵn sàng trợ giúp bạn đấy.

Bế em bé

Em bé sơ sinh vô cùng non nớt, vì vậy để đảm bảo an toàn nhất cho bé, hai bố mẹ hãy lưu ý những điều cơ bản nhất khi bế ẵm em bé sơ sinh:

  • Rửa tay trước khi chạm vào em bé. Trẻ sơ sinh chưa có hệ miễn dịch hoàn thiện và mạnh mẽ nên dễ bị nhiễm trùng. Hãy chắc chắn rằng những ai tiếp xúc trực tiếp với em bé cần phải vệ sinh tay.
  • Hỗ trợ vùng đầu và cổ: luôn để bàn tay hoặc cánh tay bạn nâng đỡ, hỗ trợ vùng đầu và cổ, gáy của bé khi bạn bế em bé hay khi đặt bé nằm xuống giường, nôi.
  • Tuyệt đối không rung lắc em bé: rung lắc trẻ sơ sinh có thể dẫn tới chảy máu trong não và tử vong. Nếu bạn muốn đánh thức bé dậy, đừng rung lắc bé hãy cù nhẹ nhàng vào chân hay vào má bé.
  • Đảm bảo cố định bé an toàn khi di chuyển, dạo bộ hay ngồi trên xe ô tô. Thận trọng khi tiếp xúc những bề mặt gồ ghề hoặc có độ đàn hồi cao.
  • Nhớ rằng em bé chưa sẵn sàng cho những trò chơi cho trẻ lớn như để bé nằm  trên chân và lắc lư hay tung lên không trung.

Kết nối yêu thương

Kết nối với em bé là một trong những điều thú vị nhất của việc chăm sóc trẻ sơ sinh và nên bắt đầu ngay từ những giờ đầu sau sinh. Sự kết nối càng sớm càng tạo nên mối liên hệ sâu sắc giữa cha mẹ và bé.

Đối với trẻ sơ sinh, sự phát triển cảm xúc cũng quan trọng như sự phát triển thể chất. Bé yêu sẽ phát triển khỏe mạnh cả thể chất và tâm hồn khi có cha mẹ, ông bà và những người thân xung quanh luôn yêu thương bé.

Để bắt đầu, hãy bế bé và dùng tay chạm thật nhẹ nhàng vào bé. Cả hai bố mẹ hãy cố gắng tiếp xúc da kề da với bé, khi bế ẵm hay khi cho bú, khi ru bé ngủ hoặc thậm chí khi làm cho bé dịu lại khỏi những cơn quấy khóc.

Trẻ em, đặc biệt trẻ sinh non và những trẻ có vấn đề về sức khỏe có thể rất thích được mát xa. Mát xa cũng có thể giúp tăng cường sự kết nối và hỗ trợ trẻ phát triển tốt hơn. Có rất nhiều sách và video hướng dẫn cách mát xa, bạn có thể tham khảo trên mạng hoặc từ những hướng dẫn của các bác sĩ, điều dưỡng. Hãy chú ý mát xa thật nhẹ nhàng vì trẻ em không chịu được tác động mạnh như người lớn.

Bé rất thích các loại âm thanh, tiếng trống đồ chơi, nói chuyện, hát, tiếng thì thầm… Âm thanh sẽ giúp phát triển khả năng nghe của bé. Mỗi khi bé cáu gắt nhặng xị, cha mẹ hãy thử hát, ru hay đọc để vỗ về bé. Những lời thì thầm yêu thương của bạn chính là liều thuốc tốt nhất giúp bé bình tĩnh trở lại và ngừng quấy khóc.

Tuy nhiên, một số bé quá nhạy cảm khi bị chạm vào, với ánh sáng hay tiếng động, dễ giật mình, dễ dàng bật khóc, ngủ ít hơn hoặc kích thích khi ai đó nói chuyện hoặc hát cho chúng nghe. Nếu rơi vào trường hợp như vậy, hãy chú ý điều chỉnh giảm cường độ âm thanh và ánh sáng xuống đến mức bé trở nên yên tĩnh hơn.

Quấn tã vải

Quấn tã vải cho trẻ sơ sinh phải đảm bảo giữ được bé yên tĩnh, không bị giật mình nhưng cũng không quá gò bó hoặc quấn chặt khít em bé. Quấn tã đúng cách không chỉ giúp giữ ấm mà còn giúp em bé cảm thấy thoải mái và được bảo vệ; cũng như giúp bé hạn chế giật mình làm bé thức giấc.

Đây là kĩ thuật đơn giản nhưng các ông bố bà mẹ cần phải chú ý học hỏi. Tư thế thích hợp là khi giữ một cánh tay bé gần sát vào phần ngực trong khi cho phép chân có thể cử động được. 

  • Trải ra tấm tã hoặc khăn, với một góc gấp lại một chút.
  • Đặt em bé nằm ngửa lên tấm tã với đầu của bé ngay phía trên góc gấp.
  • Quấn phần tã bên trái qua phần bụng và ngực, luồn dưới cánh tay phải và nhét đầu tã còn dư dưới lưng em bé. Đưa góc tã phái dưới lên qua bàn chân của bé và kéo nó về phía đầu, gấp phần thừa xuống nếu tã sát mặt.
    • Hãy chắc chắn không quấn quá chặt quanh hông. Phần hông và đầu gối nên quấn lỏng và có thể bật ra được. Quấn bé quá chặt có thể làm tăng nguy cơ loạn sản xương hông.
  • Quấn phần tã bên phải qua ngực và bụng em bé, và nhét phần tã còn lại dưới lưng em bé ở bên trái, chỉ để lại phần cổ và đầu.
  • Để đảm bảo bé không bị quấn quá chặt, hãy đưa ngón tay bạn vào phần tã ở ngực của bé, nếu thấy ngón tay bạn cử động thoải mái thì độ chặt của tã đã đảm bảo, cho phép bé thở thoải mái. Tuy nhiên, cũng đừng quấn tã quá lỏng để chỉ với vài cử động của bé cũng bung ra.

Lưu ý rằng, em bé không nên được quấn tã sau khi được 2 tháng tuổi. Ở độ tuổi này, một số em bé đã có thể xoay trở, lật người khi ngủ. Và với một cái tã quấn không đúng hoặc bung ra khi bé xoay trở có thể gây nguy hiểm cho bé, thậm chí là tăng nguy cơ mắc hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS).

Thay bỉm/tã

Em bé cần thay bỉm/tã khoảng 10 lần/ngày hoặc 70 lần/tuần. Bạn cần có:

  • Bỉm/tã sạch
  • Khăn lau
  • Dung dịch vệ sinh cho trẻ sơ sinh

Mỗi khi thay hãy đặt bé nằm xuống và tháo bỉm cũ ra. Sử dụng nước ấm, giấy lau chuyên dụng, dung dịch vệ sinh (khi bé đại tiện), khăn lau mềm để vệ sinh cho bé.

Khi thay cho bé trai, hãy cẩn trọng tránh việc bé đi tiểu khi bạn đang thay tã cho bé, vì khi mở tã nhanh có thể khiến bộ phận sinh dục tiếp xúc trực tiếp với môi trường làm bé xuất hiện phản xạ đi tiểu. Khi thay cho bé gái, hãy chú ý luôn làm sạch theo chiều từ đằng trước ra đằng sau để tránh nguy cơ nhiễm khuẩn tiết niệu.

Luôn luôn rửa tay sạch sẽ sau mỗi lần thay bỉm cho bé.

Hăm tã hay nổi mụn nhọt là một vấn đề thường gặp. Mụn sẽ thường khỏi sau một vài ngày sử dụng kem bôi và làm thông thoáng sạch sẽ khu vực đóng bỉm của bé. Nguyên nhân của vấn đề này chủ yếu do sự nhạy cảm của da em bé và không giữ vệ sinh đúng cách vùng đóng bỉm.  

Để dự phòng chứng hăm tã, hãy chú ý những điều sau đây:

  • Thay bỉm thường xuyên, càng sớm càng tốt khi bạn thấy bỉm bẩn hoặc sau khi bé đi đại tiện.
  • Làm sạch nhẹ nhàng với xà phòng chuyên dụng cho em bé và nước, sau đó bôi một lớp mỏng kem chống hăm tã. Các loại kem chống hăm tã có chứa kẽm oxit thường được khuyến nghị bởi vì chúng tạo ra hàng rào chống lại độ ẩm.
  • Mỗi ngày hãy để bé không mặc bỉm khoảng 1 - 2 giờ, giúp cho da bé có thể tiếp xúc với không khí làm hạn chế nguy cơ hăm tã, bỉm.

Nếu tình trạng hăm kéo dài nhiều hơn 3 ngày hoặc càng ngày càng tệ hơn, hãy cho bé đi khám bác sĩ. Bé có thể đã bị nhiễm nấm hoặc viêm da và cần được dùng thuốc.

(...) còn tiếp

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Bất đồng yếu tố Rh ở trẻ sơ sinh

Ths.Bs. Trần Thu Nguyệt - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp từ Kidshealth
Bình luận
Tin mới
  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

  • 30/06/2025

    Xử lý vết thương do côn trùng cắn khi đi du lịch: Những điều cần biết

    Du lịch là dịp để khám phá thiên nhiên, trải nghiệm văn hóa và tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn. Tuy nhiên, bên cạnh những điều thú vị, các chuyến đi đôi khi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhỏ nhưng phiền toái, chẳng hạn như những vết thương do côn trùng cắn

  • 29/06/2025

    Sữa nguyên chất có dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro gì?

    Sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng nên có trong chế độ ăn hằng ngày, trong đó sữa nguyên chất được đánh giá là nguồn cung cấp protein tốt. Tìm hiểu về dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro khi tiêu thụ sữa nguyên chất.

  • 29/06/2025

    Làm thế nào để bỏ thói quen dùng điện thoại

    Một số ứng dụng có thể cho bạn biết bạn dành bao nhiêu thời gian cho điện thoại và bạn dành bao nhiêu thời gian cho từng ứng dụng. Ngay cả khi bạn không nghĩ rằng mình sử dụng điện thoại quá nhiều, việc nhìn thấy những con số thống kê tần suất sử dụng có thể khiến bạn muốn đặt điện thoại xuống.

  • 29/06/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

  • 28/06/2025

    Người mắc bệnh tim có nên ăn trứng?

    Quan niệm sai về hàm lượng cholesterol trong trứng đã khiến nhiều người, đặc biệt là những người mắc bệnh tim hoặc đái tháo đường, loại bỏ trứng khỏi chế độ ăn uống của mình.

  • 28/06/2025

    Thói quen sử dụng dầu mỡ trong chế độ ăn hiện nay của người Việt Nam

    Nhịp sống hiện đại cũng dần làm thay đổi chế độ ăn uống của con người, khi thời gian đôi lúc được coi là ưu tiên số 1. Việt Nam cũng không ngoại lệ trong tiến trình này. Từ những bữa ăn truyền thống giản dị vừa phải, ngày nay, các món ăn nhanh, nhiều dầu mỡ dường như đã trở thành một phần không thể thiếu, hiện diện đậm nét trong hầu hết các bữa cơm gia đình đến các bữa tiệc bên ngoài. Không nằm ngoài quy luật đó, sự dịch chuyển của xu hướng tiêu thụ dầu mỡ trong chế độ ăn cũng thể hiện rõ nét, bao gồm sự tăng vọt về số lượng và sự ưu tiên thiên lệch ngày càng rõ rệt đối với một số loại chất béo nhất định.

Xem thêm