Khi nào thì phù trong giai đoạn thai kỳ trở thành vấn đề nghiêm trọng?

Nguyên nhân gây phù khi mang thai

Trong thời kỳ mang thai, cơ thể bạn đang thực hiện rất nhiều điều khó khăn hơn so với bình thường. Điều này dẫn đến có vô vàn các thứ tăng lên, và một trong số đó là nước. Khi mang thai, tổng lượng nước trong cơ thể của bạn có thể tăng lên đến 8 lít! Đồng thời khi đó, thể tích huyết tương của bạn cũng tăng vọt từ 30% đến 50%, đồng nghĩa với việc tổng lượng máu của bạn cũng gia tăng đáng kể.

Vậy, tất cả chất lỏng đó sẽ đi đâu?

Một phần của tổng số lượng nước sẽ nằm trong tế bào của bạn để giúp tế bào hoạt động. Phần còn lại sẽ tích tụ bên ngoài tế bào để tăng cường khả năng phân phối oxy, loại bỏ chất thải và kiểm soát dòng chảy của chất điện giải. Sự gia tăng thể tích chất lỏng trong huyết tương nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của nhau thai và các cơ quan của mẹ, trong khi lượng máu tăng lên để cung cấp tất cả những gì em bé cần để phát triển.

Khi gần đến ngày sinh, khối lượng máu của bạn sẽ đạt đến đỉnh điểm. Đó chính là lúc tình trạng phù của bạn trở nên rõ rệt nhất.

Nhưng đó không phải là tất cả.

Sự gia tăng lượng lớn của chất lỏng trong cơ thể khi mang thai kéo theo với việc gia tăng lượng natri. Natri có ảnh hưởng lớn đến cách cơ thể bạn hấp thụ và xử lý nước. Và khi lượng natri tăng lên dù chỉ một chút, bạn cũng có thể cảm thấy sự khó khăn trong “việc thở” của mình, do khả năng tích trữ nước của cơ thể càng tăng lên.

Phù “bình thường” khi mang thai

Đa phần các bà mẹ có thể nhận thấy rằng tình trạng phù của mình có xu hướng nặng nề hơn vào cuối ngày. Điều này là do lượng chất lỏng dư thừa trong cơ thể tụ lại ở các bộ phận xa tim nhất. Một ngày thời tiết nóng ẩm hoặc bạn phải đứng nhiều cũng có thể góp phần gây nên tình trạng này nặng nề hơn.

Giai đoạn 3 tháng giữa và 3 tháng cuối của thai kỳ, áp lực càng nhiều hơn đến từ kích thước ngày càng gia tăng của thai nhi. Lượng máu gia tăng nhiều hơn cũng có thể ảnh hưởng đến lưu lượng máu ở chân, mắt cá chân và bàn chân và khiến tình trạng phù gia tăng hơn nữa.

Mẹo giảm sưng phù khi mang thai

Dưới đây là một số mẹo giúp bạn giảm nhẹ tình trạng này trong thai kỳ:

• Nâng cao chân. Bạn nên dành thời gian càng nhiều càng tốt đặt chân ngang với tim, vì điều này giúp chất lỏng lưu thông trở lại tim dễ hơn.
• Uống nhiều nước hơn để tăng cường thải chất lỏng và natri ra khỏi cơ thể.
• Mang tất bó cho chân để cải thiện khả năng lưu thông máu
• Tránh ở ngoài trời quá lâu trong thời tiết nóng và ẩm ướt
• Tạo thời gian nghỉ ngơi nhiều hơn và nâng cao chân sau khi đứng trong thời gian dài
• Tránh đi giày cao gót. Nên đi giày thoải mái, thoáng khí và hỗ trợ cho chân
• Ăn nhiều thực phẩm có kali, chẳng hạn như chuối và bơ để tăng thanh thải natri và tăng sản xuất nước tiểu
• Hạn chế thức ăn có chứa nhiều muối, chẳng hạn như các loại thực phẩm đóng gói sẵn, đồ ăn nhanh

 

Có hai tình trạng đáng lo ngại nhất trong thai kỳ có thể kéo theo phù là tiền sản giật và các cục máu đông.

1. Điều đầu tiên cần nhớ là những tình trạng này tuy không phổ biến, nhưng hoàn toàn có nguy cơ gặp phải khi mang thai. Bạn cần phải nhận thức được chúng.

2. Thứ hai, phù liên quan đến những tình trạng này khác với phù bình thường – khi mà phù bình thường bạn có thể sẽ dần dần gặp phải trong quá trình mang thai.

Tiền sản giật

Theo thống kê, tiền sản giật chỉ ảnh hưởng đến khoảng 5% số bà mẹ mang thai, và thường chỉ sau tuần thứ 20 của thai kỳ. Dưới đây là các triệu chứng chính của tình trạng này:

• huyết áp cao
• protein trong nước tiểu
• phù nề
• xét nghiệm cũng có thể cho thấy các bất thường về men gan và mức tiểu cầu thấp hơn bình thường

Tình trạng này tương đối hiếm gặp nhưng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho cả mẹ và bé nếu không được điều trị kịp thời. Do vậy, điều quan trọng là nhận biết được các triệu chứng của chúng - trong đó có phù.

Khi tình trạng phù trở nên đáng kể ở tay, mặt, hoặc xung quanh mắt một cách đột ngột hay dần dần trở nên tồi tệ hơn, bạn nên báo ngay cho bác sĩ. Nếu những vùng bị phù có khả năng đàn hồi kém - nghĩa là khi bạn ấn vào da và nhả ra, vết lõm vẫn còn - điều này cũng rất đáng lo ngại.

Trong chứng tiền sản giật, phù có thể kèm theo đau đầu dai dẳng, thay đổi thị lực, đau bụng và tăng cân đột ngột. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào trong số này, hãy gọi cho bác sĩ ngay lập tức.

Các cục máu đông

Mang thai là một yếu tố nguy cơ gây ra cục máu đông ở chân, đùi hoặc vùng xương chậu, và chúng được gọi là huyết khối tĩnh mạch sâu. Theo nghiên cứu, chỉ riêng việc mang thai đã làm tăng nguy cơ gặp phải tình trạng này trên phụ nữ lên gấp 5 lần. Nguy cơ này không thay đổi trong suốt thai kỳ và thậm chí có thể kéo dài đến 12 tuần sau khi sinh.

Huyết khối tĩnh mạch sâu là một tình trạng nghiêm trọng trong thai kỳ và cần được điều trị ngay lập tức, vì nó có thể gây ra tình trạng tắc mạch phổi và gây tử vong. Để dự phòng tình trạng này cho cả mẹ và con, bạn cần nắm được các triệu chứng của nó. Đặc biệt tình trạng phù chỉ ở một bên chân là dấu hiệu rất đáng giá. Đồng thời, phù liên quan đến huyết khối tĩnh mạch sâu cũng thường xảy ra với các triệu chứng khác ảnh hưởng đến cùng một khu vực, chẳng hạn như:

• Đau một cách rõ rệt, nặng nề
• Cơ tắc mạch mềm, giảm trương lực
• Đỏ da vùng tắc mạch
• Tăng nhiệt độ vùng tắc mạch

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào trong số này, hãy gọi cho bác sĩ làm theo hướng dẫn.

Mẹo phòng tránh

Thông thường, giảm phù khi mang thai mang là một phương pháp tốt, nhưng không phải lúc nào cũng có thể thực hiện được. Điều quan trọng hơn là bạn cần làm những gì để có thể dự phòng các biến chứng nghiêm trọng như tiền sản giật và huyết khối tĩnh mạch sâu. Dưới đây là một số mẹo giúp bạn có thể nhận biết sớm các dấu hiệu và có hành động kịp thời.

1. Làm thế nào để giảm nguy cơ bị tiền sản giật?

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra những phương pháp giúp giảm nguy cơ tiền sản giật. Mặc dù việc bổ sung vitamin C và E đã được chứng minh có tác dụng như một biện pháp phòng ngừa, nhưng một số nghiên cứu gần đây đã kết luận rằng việc bổ sung các chất này không nên khuyến khích sử dụng cho mục đích phòng ngừa trong thai kỳ. Một số nghiên cứu khác đã chứng minh có mối liên hệ có thể có giữa hoạt động thể chất trước khi sinh và giảm nguy cơ tiền sản giật, song vẫn cần nhiều nghiên cứu hơn nữa để xác định chính xác điều này.

Điều quan trọng nhất là bạn cần phải nắm được các yếu tố nguy cơ mà bạn có thể gặp phải để bác sĩ theo dõi chặt chẽ hơn trong trường hợp cần thiết.

Đối với những phụ nữ có tiền sử tiền sản giật, aspirin liều thấp được sử dụng như một biện pháp phòng ngừa thứ cấp đem lại hiệu quả. Tuy nhiên, Aspirin ngăn ngừa tiền sản giật ở phụ nữ có nguy cơ cao nhưng không có tiền sử bệnh lý cá nhân hiện vẫn còn đang được tranh luận.

2. Làm thế nào để giảm nguy cơ huyết khối tĩnh mạch sâu?

Tương tự như tiền sản giật, việc ngăn ngừa cục máu đông trong thai kỳ, giai đoạn sinh con và 3 tháng sau sinh cần bắt đầu bằng việc nắm rõ các yếu tố nguy cơ có thể gặp phải như:

• tiền sử cá nhân hoặc tiền sử gia đình về tình trạng có cục máu đông
• tiền sử cá nhân hoặc tiền sử gia đình bị rối loạn đông máu
• tiền sử mổ lấy thai
• tư thế bất động hoặc nằm quá lâu trên giường
• một số biến chứng khi mang thai hoặc sinh con
• mắc bệnh tiểu đường, bệnh tim hoặc bệnh phổi

Bác sĩ có thể giúp bạn giảm nguy cơ gặp phải tình trạng này bằng cách đưa ra các phương ngừa được cá nhân hóa.

• uống nhiều nước
• vận động hoặc đứng dậy ít nhất 1 đến 2 giờ một lần nếu bạn ngồi nhiều
• tập thể dục đều đặn theo khuyến nghị của bác sĩ
• sử dụng tất bó nếu được bác sĩ khuyến nghị
• uống thuốc theo chỉ định

Tổng kết

Phù là tình trạng phổ biến gặp phải trong thai kỳ và có thể đạt đỉnh điểm vào ba tháng cuối, ảnh hưởng chủ yếu đến vùng chân. Trong một số trường hợp hiếm gặp, phù có thể là dấu hiệu của một vấn đề nào đó nghiêm trọng hơn. Nếu phù chỉ ảnh hưởng đến một bên chân và kèm theo đau, đỏ hoặc nóng, rất có thể bạn đang gặp phải cục máu đông và đây là một vấn đề đáng lo ngại. Hãy báo cho bác sĩ càng sớm càng tốt. Tương tự nếu bạn thấy chân hoặc tay gặp tình trạng phù đột ngột, hoặc phù nặng dần ở mặt, quanh mắt hoặc ở tay kèm theo huyết áp cao, bạn cũng nên gọi ngay cho bác sĩ. Đây có thể là một triệu chứng của tiền sản giật, và cần phải được điều trị ngay lập tức để đảm bảo an toàn cho bạn và em bé.

Tham khảo thêm thông tin tại: Tiền sản giật và sinh đa thai