Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Giải mã bí ẩn: Liệu bộ não có bị "nổ tung" khi quá tải thông tin

Cùng đi tìm lời giải về việc bộ não có bị "nổ tung" khi bị chứa đầy thông tin?

người thực sự là một điều kỳ diệu và vẫn mang trong mình vô vàn ẩn số mà các nhà khoa học muốn giải mã. Với nhiều người, dường như não bộ là một thư viện vô tận - khi mà bạn có thể lưu giữ vô vàn kiến thức cũng như kỷ niệm quý giá trong cuộc đời. Nhưng bạn có bao giờ tự hỏi, bộ não của chúng ta liệu có bị "quá tải" hay đầy tràn ra không? 
 

 
Câu trả lời là bộ não của ta khó có thể đầy bởi chúng phức tạp hơn ta tưởng. Nghiên cứu được công bố trên Nature Neuroscience đầu năm 2015 đã chỉ ra rằng, thay vì ngập tràn trong thông tin thì não đã biết lọc để loại bỏ những thông tin cũ, không cần thiết và thay thế bằng những ký ức mới được hình thành. 
 
Từ những thí nghiệm thực tế...
 
Để đưa ra được kết luận trên, các chuyên gia đã tiến hành kiểm tra hoạt động của não bộ khi những tình nguyện viên cố gắng ghi nhớ kỷ niệm của mình. 
 

 
Theo đó, người tham gia nghiên cứu sẽ nhớ về một kỷ niệm thật cụ thể (bộ nhớ "mục tiêu"), đồng thời cố gắng nhớ tới một điều gì đó tương tự, có liên quan đến kỷ niệm đó (bộ nhớ "cạnh tranh"). 
 
Các chuyên gia phát hiện ra rằng, khi nhớ về những kỷ niệm cụ thể, hoạt động của não bộ gia tăng mạnh mẽ. Trong khi đó, những hoạt động của não bộ ở phần bộ nhớ "cạnh tranh" lại trở nên suy yếu hơn. 
 
Sự thay đổi này rõ nét nhất là ở khu vực gần phía trước của não như vỏ não trước trán chứ không phải ở cấu trúc bộ nhớ chính ở giữa não - vùng hippocampus - vùng não liên quan đến bộ nhớ.
 
Vỏ não trước trán tham gia vào một loạt quá trình nhận thức phức tạp như lập kế hoạch, ra quyết định và thu hồi chọn lọc để ghi vào bộ nhớ. 
 
 
Nghiên cứu sâu rộng hơn cho thấy, một phần của bộ não hoạt động kết hợp với vùng hippocampus sẽ giúp não "xuất/nhập" những kỷ niệm cụ thể.
 
Nếu coi hippocampus là công cụ tìm kiếm thì vỏ não trước trán là bộ lọc xác định để có thể đưa ra những chi tiết phù hợp, chính xác nhất. 
 
Điều này cho thấy, việc lưu trữ thông tin không phải là điều kiện tiên quyết để có một trí nhớ tốt mà bộ não cũng cần những bộ phận hỗ trợ khác để truy cập thông tin liên quan mà không bị phân tâm bởi những mảng thông tin tương tự.
 
... Quên đi để nhớ nhiều hơn...
 
Trong cuộc sống hàng ngày, việc quên đi những kỷ niệm xấu, ký ức không tốt thực sự có lợi cho chúng ta. Hãy tưởng tượng, nếu bạn bị mất thẻ ngân hàng và đã làm lại chiếc thẻ mới, đi kèm với chiếc thẻ mới sẽ là một mật khẩu (mã pin) mới. 
 

 
Đương nhiên, bạn sẽ phải dùng mật khẩu mới để truy cập và sử dụng chiếc thẻ của mình, lâu dần, bạn sẽ quên đi mã pin cũ. Quá trình này được các chuyên gia gọi là tiếp cận với thông tin mới có liên quan nhưng không bị kỷ niệm cũ can thiệp.
 
Khi ta nhận được thông tin mới, bộ não sẽ lưu trữ thông tin trong những tế bào thần kinh (neurons) và khớp kết nối (synapses) giữa các tế bào này với nhau. 
 
Mỗi khái niệm trong não có thể được tượng trưng bằng một mạng kết nối khác nhau giữa các tế bào thần kinh. Sự hình thành kiến thức mới (learning) xảy ra khi các khớp kết nối giữa nhiều neurons trở nên mạnh hơn và liên kết giữa một cụm tế bào mới được hình thành.
 

 
Khi cần lấy thông tin, những thông tin bạn mong muốn và gần liên quan sẽ cùng được triệu tập. Bởi vậy, việc chỉ nhớ mà không loại bỏ những thông tin lỗi thời, không cần thiết sẽ khiến não bạn dễ "loạn" trong việc chọn lọc điều tiết, đưa ra thông tin cần thiết. 
 
Phần lớn những nghiên cứu trước đây tập trung vào việc làm thế nào chúng ta học và ghi nhớ thông tin mới. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây đã chú trọng hơn đến việc những xúc tác giúp bạn quên, loại bỏ ký ức thừa và đánh giá tầm quan trọng của công việc này.
 
... và hệ lụy khi bạn nhớ tất cả những gì xảy ra trong cuộc đời
 
Có một số ít người trên thế giới có khả năng nhớ mọi chi tiết trong cuộc sống. Nhiều người cho rằng, trí nhớ siêu phàm này sẽ giúp họ có được thật nhiều kiến thức nhưng sự thật là nó sẽ khiến bạn gặp nhiều phiền toái hơn trong cuộc sống.
 

 
Theo các chuyên gia, việc bộ não làm việc không ngừng nghỉ và "bất lực" trong việc kiểm soát được việc ghi nhớ ký ức, được đặt tên là hội chứng hyperthymestic khiến bệnh nhân luôn ở trong trạng thái căng thẳng.
 
Lý do là bởi, câu nói “thời gian sẽ chữa lành vết thương” là không thể áp dụng, những kí ức đau thương không thể bị xóa nhòa trong tâm trí, chúng lúc nào cũng hiện hữu rõ mồn một như lúc ban đầu. 
 
Cùng với đó, cảm giác sống liên tục trong quá khứ, bị ký ức không vui làm phiền sẽ khiến bệnh nhân trở nên u uất hơn. Hội chứng sẽ giúp bạn hiểu hơn về cơ chế khi não bị "quá tải" bởi thông tin tốt, xấu lẫn lộn mà không được sắp xếp hoàn chỉnh.
 

 
Theo các chuyên gia nghiên cứu trong lĩnh vực não bộ, việc ghi nhớ và lãng quên là hai mặt của một đồng xu. Ở một khía cạnh nào đó, cách bộ não lãng quên chính là một cách giúp não phân loại kỷ niệm để có thể triệu tập những ký ức liên quan, sẵn sàng khi bạn cần sử dụng đến chúng. Và việc loại bỏ thông tin dư thừa là cơ chế an toàn giúp bộ não của chúng ta không bị quá tải. 
Lê Giang - Theo Trí thức trẻ/IFLScience
Bình luận
Tin mới
  • 29/03/2024

    Tác dụng phụ có thể xảy ra sau mổ đẻ

    Mổ đẻ là phẫu thuật lấy thai ra ngoài qua đường cắt ở vùng bụng và tử cung, được thực hiện khi sinh thường qua âm đạo có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ hoặc thai nhi. Mặc dù sinh mổ ngày nay đã an toàn hơn nhờ sự tiến bộ của y học, phương pháp này vẫn tiềm ẩn một số rủi ro và tác dụng phụ đối với cả người mẹ và trẻ sơ sinh.

  • 28/03/2024

    Vì sao bạn nên tẩy lớp trang điểm trước khi tập thể dục?

    Việc trang điểm nhẹ nhàng trước khi đến phòng tập thể dục có thể giúp chị em phụ nữ tự tin hơn. Nhưng theo một nghiên cứu mới được đăng trên Journal of Cosmetic Dermatology, việc này có thể có thể làm giảm lượng dầu trên da, gây khô da.

  • 28/03/2024

    5 nguyên liệu không nên bỏ qua khi pha chế món sinh tố chống viêm

    Sinh tố là thức uống bổ sung năng lượng và vitamin hiệu quả khi bạn mệt mỏi vì thời tiết. Công thức pha chế sinh tố nên có những thực phẩm, nguyên liệu giàu chất chống viêm để bảo vệ sức khỏe.

  • 28/03/2024

    Bà bầu "bỏ túi" ngay những lợi ích không ngờ từ việc uống vitamin trong thai kỳ

    Vitamin dành cho bà bầu là những viên bổ sung được sản xuất đặc biệt nhằm cung cấp cho cơ thể phụ nữ mang thai các vitamin và khoáng chất cần thiết. Bác sĩ khuyên bạn uống vitamin ngay từ khi bắt đầu lên kế hoạch mang thai cũng như trong suốt thai kỳ.

  • 28/03/2024

    Thực phẩm, đồ uống nên hạn chế khi đang bị nghẹt mũi

    Dấu hiệu nghẹt mũi thường gặp khi bạn bị cảm cúm, viêm mũi dị ứng hoặc viêm đường hô hấp. Một số thực phẩm, đồ uống có thể khiến triệu chứng này trầm trọng hơn, cản trở việc hít thở của bạn.

  • 28/03/2024

    Chấn thương sọ não có hồi phục được không?

    Chấn thương sọ não luôn được coi là một trong những thương tổn nghiêm trọng nhất có thể xảy ra với con người. Tuy nhiên, với những tiến bộ mới trong lĩnh vực y tế và phục hồi chức năng, ngày càng có nhiều hy vọng để người bệnh chấn thương sọ não có thể phục hồi và hồi phục các chức năng quan trọng.

  • 27/03/2024

    Những triệu chứng và biến chứng điển hình của bệnh sởi

    Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng do virus sởi gây ra, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng như sốt cao, ho, chảy nước mũi và phát ban da đặc trưng là rất quan trọng để điều trị kịp thời. Hiểu rõ các triệu chứng sởi còn giúp phòng ngừa sự lây lan của căn bệnh này.

  • 27/03/2024

    5 loại thảo mộc giúp tăng cường sức khoẻ hô hấp

    Khi gặp các vấn đề hô hấp, nhiều người có xu hướng tìm các giải pháp từ thiên nhiên để giảm nhanh các triệu chứng khó chịu cũng như tăng cường sức khoẻ đường thở. Dưới đây là 5 loại thảo mộc bạn có thể thử áp dụng.

Xem thêm