Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Hiểu đúng về thuốc điều trị bệnh do vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng ở trẻ em

Nhiều người có thói quen tự kê đơn và uống thuốc ngay khi có những biểu hiện bất thường về sức khỏe. Trẻ em có các triệu chứng sốt, ho, sổ mũi thường được cha mẹ cho uống thuốc ngay, phổ biến là thuốc kháng sinh. Vậy cách dùng thuốc như vậy có đúng hay không?

Hiểu đúng về thuốc điều trị bệnh do vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng ở trẻ em

Bài viết dưới đây cung cấp cho bạn đọc một số thông tin cơ bản về các loại thuốc điều trị các bệnh phổ biến do vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng gây ra ở trẻ em.

Mỗi người đều có thể tiếp xúc với các vi sinh vật gây bệnh hàng ngày trong không khí, đất và nước, thực phẩm và trên các loại bề mặt, vật dụng mà chúng ta tiếp xúc. Rất may là hệ miễn dịch của một đứa trẻ khỏe mạnh có đủ khả năng để chống lại hầu hết các vi sinh vật gây bệnh cho cơ thể. Trong trường hợp cơ thể không đủ khỏe để chống lại các bệnh nhiễm trùng do vi sinh vật gây ra, các bác sỹ sẽ sử dụng một số loại thuốc điều trị để giúp bệnh của trẻ tiến triển tốt hơn.

Thuốc kháng sinh

Thuốc kháng sinh là các loại thuốc kê đơn mà hầu hết các bậc phụ huynh đều khá quen thuộc. Hầu như người nào cũng đã từng ít nhất một lần cho trẻ sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị các bệnh phổ biến như viêm tai, viêm họng. Một số thuốc kháng sinh có thể kể tên như penicillin, amoxicillin, Azythromcin… Mặc dù con bạn sẽ thường được sử dụng thuốc điều trị nhiễm khuẩn, trên thị trường cũng tồn tại các loại thuốc điều trị các bệnh do virus, nấm và do ký sinh trùng gây ra.

Chúng ta cần nhớ rằng:

  • Thuốc kháng sinh chỉ có hiệu quả đối với các bệnh do vi khuẩn gây ra. Đối với những bệnh do những nguyên nhân khác, kháng sinh thường sẽ không có tác dụng gì. Thậm chí chúng còn có thể gây hại do những tác dụng phụ của thuốc.
  • Ngoài ra, việc sử dụng thuốc kháng sinh bừa bãi có gây ra những hậu quả nghiêm trọng do làm tăng tình trạng vi khuẩn đề kháng lại các kháng sinh.

Thuốc kháng virus

Đôi khi trẻ cũng bị mắc những bệnh do virus gây ra. Các nhiễm trùng do virus thường ảnh hưởng đến cơ quan hô hấp như mũi, họng và đường hô hấp và gây nên các bệnh phổ biến như cảm lạnh, cúm, viêm họng và viêm xoang. Virus còn có thể gây nên các bệnh nguy hiểm như hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS), viêm gan và bệnh dại. Việc tiêm chủng có thể bảo vệ trẻ khỏi một số căn bệnh do virus gây ra, do vậy hãy lên lịch để cho con bạn đi tiêm phòng đầy đủ các loại vaccine được khuyến cáo bởi chương trình tiêm chủng quốc gia.

Các thuốc kháng virus mới được phát triển trong thời gian gần đây, nhưng số lượng các thuốc được sử dụng trong cuộc sống ngày càng gia tăng đáng kể. Thuốc kháng virus có khả năng phòng những nhiễm trùng do virus hoặc rút ngắn thời gian bị nhiễm trùng bằng cách ngăn cản virus phát tán, chúng không thể tiêu diệt virus một khi virus đã tồn tại trong cơ thể. Tuy nhiên, loại thuốc này không phải thích hợp với tất cả các nhiễm trùng do virus – ví dụ như nếu trẻ bị cảm lạnh thì thường không phải điều trị gì mà bệnh sẽ tự khỏi. Các bác sỹ sẽ quyết định xem khi nào con bạn cần phải sử dụng thuốc kháng virus để điều trị.

Khác với các loại thuốc kháng sinh phổ rộng thường có hiệu quả với một số lượng lớn các vi khuẩn, thuốc kháng virus có xu hướng đặc hiệu với từng loại virus. Một số loại thuốc kháng virus khá phổ biến thường hay được kê cho trẻ em bao gồm:

  • Acyclovir: là thuốc có thể được sử dụng để điều trị thủy đậu cũng như các nhiễm trùng do virus herpes trên da, mắt, miệng, sinh dục hoặc thần kinh. Acyclovir làm giảm bớt sự khó chịu và đẩy nhanh quá trình lành các vết tổn thương trên da do herpes, tuy nhiên nó không hoàn toàn tiêu diệt được virus. Các virus herpes simplex thường sẽ tồn tại dưới dạng ngủ trong cơ thể và gây tái phát bệnh về sau.
  • Amantadine là loại thuốc phòng và điều trị nhiễm cúm. Thuốc này hiệu quả nhất khi được dùng trong giai đoạn sớm ngay khi mới xuất hiện triệu chứng. Nói chung thuốc nên được sử dụng trong vòng 2 ngày đầu khi mắc bệnh. Amantadine chỉ có hiệu quả duy nhất đối với virus cúm typ A.
  • Ribavirin và interferon là các thuốc kháng virus được kê cho những người bị viêm gan mạn tính. Tuy nhiên hiện nay việc sử dụng những thuốc này trên trẻ em đang bị hạn chế.
  • Một số loại thuốc khác như thuốc kháng retrovirus được sử dụng để chống lại các nhiễm trùng do retrovirus gây ra như virus gây suy giảm miễn dịch (HIV) gây bệnh AIDS.

Mặc dù các thuốc kháng sinh không được dùng để điều trị bệnh do virus gây ra nhưng trong một số trường hợp nhiễm khuẩn lại xảy ra như là một biến chứng thứ cấp của bệnh do virus. Khí đó, kháng sinh có thể được sử dụng để điều trị nhiễm khuẩn thứ cấp.

Thuốc kháng nấm

Bệnh do nhiễm nấm thường do trẻ hít phải các bào tử nấm nhỏ bay lơ lửng trong không khí. Chúng cũng có thể xâm nhập vào cơ thể qua những vết thương hở trên da. Khi vào cơ thể trẻ, những bào tử nấm sẽ phát triển trong phổi và tạo thành đám cụm nấm. Thậm chí nấm sẽ tìm cách xâm nhập vào hệ tuần hoàn và di chuyển khắp cơ thể. Cũng giống như các vi sinh vật khác, nấm có thể gây những bệnh nhiễm trùng nguy hiểm ở trẻ em có hệ miễn dịch suy yếu như trẻ đang mắc bệnh ung thư, bệnh AIDS...

Cơ thể con người khá quen thuộc với các loại nấm thường, nấm men, nấm mốc… Một số loại nấm có thể sống trong cơ thể mà không gây bệnh gì. Tuy nhiên, một số loại nấm ký sinh có thể gây một số bệnh như: nấm da, nấm tóc và nấm móng; bệnh nấm da chân; nấm vùng đùi, bẹn; nấm miệng hay nhiễm nấm âm đạo.

Các loại thuốc trị nấm thường dưới dạng kem bôi tại chỗ, đôi khi có thể dưới dạng viên uống kê đơn hoặc không cần kê đơn.

Đối với các bệnh nhiễm nấm nặng, bác sỹ có thể kê amphotericin B hoặc một số thuốc kháng nấm thuộc nhóm azole, phổ biến nhất là fluconazole và itraconazole. Một số loại thuốc kháng nấm bị chống chỉ định sử dụng cho trẻ em do có quá ít nghiên cứu về bằng chứng lâm sàng sử dụng thuốc trên nhóm đối tượng này. Nói chung, thuốc kháng nấm nên được sử dụng thận trọng dưới sự hướng dẫn của bác sỹ do chúng có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng.

Thuốc chống ký sinh trùng

Ký sinh trùng có thể gây ra rất nhiều bệnh nguy hiểm cho trẻ em. Rất nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam vẫn phải đối mặt với các bệnh do ký sinh trùng gây ra như: sốt rét, nhiễm giun, sán... ở cả người lớn và trẻ em.

Đa số các ký sinh trùng đều nhỏ tới mức mà chúng chỉ có thể được quan sát dưới kính hiển vi, tuy nhiên một số ký sinh trùng khác có thể được nhìn thấy bằng mắt thường. Chúng sống chủ yếu trong thức ăn, đất và nước. Khi trẻ bị nhiễm ký sinh trùng, thường do ăn và uống thực phẩm bị nhiễm ký sinh trùng, hệ miễn dịch của trẻ khỏe mạnh có thể chống chọi với chúng. Tuy nhiên trong nhiều trường hợp, ký sinh trùng thường gây ra các bệnh nguy hiểm ở trẻ.

Loại ký sinh trùng gây bệnh cho trẻ phổ biến nhất là giun kim, một số loại khác bao gồm ký sinh trùng sốt rét, sán dây, giun móc và giun xoắn… Mốt số thuốc kháng khuẩn có tác dụng tiêu diệt ký sinh trùng như metronidazole có thể chặn chu kỳ sinh sản của một số ký sinh trùng cũng như vi khuẩn.

Kháng thuốc điều trị ký sinh trùng hiện nay cũng đang trở thành một vấn đề khá đau đầu đối với các nhà khoa học. Ví dụ như một số thuốc điều trị sốt rét hiện đang bị kháng, tuy nhiên các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu những thuốc điều trị sốt rét mới và sẽ đưa vào thử nghiệm lâm sàng trong thời gian sắp tới.

Có một sự thật hiển nhiên rằng một số bệnh do ký sinh trùng gây ra thường là do lối sống và sinh hoạt thiếu vệ sinh và chỉ có thể phòng tránh được bằng cách cải thiện vệ sinh cá nhân. Do vậy, với sự hiện diện của rất nhiều bệnh nhiễm trùng nguy hiểm bao gồm cả bệnh do ký sinh trùng gây ra, rửa tay sạch sẽ, đúng cách luôn là một thói quen vệ sinh quan trọng để góp phần phòng tránh nhiễm vi sinh vật gây bệnh nguy hiểm cho trẻ em. 

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Bảo vệ trẻ khỏi 14 bệnh truyền nhiễm trong trường học

Ts.Bs.Trương Hồng Sơn - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 28/03/2024

    5 nguyên liệu không nên bỏ qua khi pha chế món sinh tố chống viêm

    Sinh tố là thức uống bổ sung năng lượng và vitamin hiệu quả khi bạn mệt mỏi vì thời tiết. Công thức pha chế sinh tố nên có những thực phẩm, nguyên liệu giàu chất chống viêm để bảo vệ sức khỏe.

  • 28/03/2024

    Bà bầu "bỏ túi" ngay những lợi ích không ngờ từ việc uống vitamin trong thai kỳ

    Vitamin dành cho bà bầu là những viên bổ sung được sản xuất đặc biệt nhằm cung cấp cho cơ thể phụ nữ mang thai các vitamin và khoáng chất cần thiết. Bác sĩ khuyên bạn uống vitamin ngay từ khi bắt đầu lên kế hoạch mang thai cũng như trong suốt thai kỳ.

  • 28/03/2024

    Thực phẩm, đồ uống nên hạn chế khi đang bị nghẹt mũi

    Dấu hiệu nghẹt mũi thường gặp khi bạn bị cảm cúm, viêm mũi dị ứng hoặc viêm đường hô hấp. Một số thực phẩm, đồ uống có thể khiến triệu chứng này trầm trọng hơn, cản trở việc hít thở của bạn.

  • 28/03/2024

    Chấn thương sọ não có hồi phục được không?

    Chấn thương sọ não luôn được coi là một trong những thương tổn nghiêm trọng nhất có thể xảy ra với con người. Tuy nhiên, với những tiến bộ mới trong lĩnh vực y tế và phục hồi chức năng, ngày càng có nhiều hy vọng để người bệnh chấn thương sọ não có thể phục hồi và hồi phục các chức năng quan trọng.

  • 27/03/2024

    Những triệu chứng và biến chứng điển hình của bệnh sởi

    Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng do virus sởi gây ra, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng như sốt cao, ho, chảy nước mũi và phát ban da đặc trưng là rất quan trọng để điều trị kịp thời. Hiểu rõ các triệu chứng sởi còn giúp phòng ngừa sự lây lan của căn bệnh này.

  • 27/03/2024

    5 loại thảo mộc giúp tăng cường sức khoẻ hô hấp

    Khi gặp các vấn đề hô hấp, nhiều người có xu hướng tìm các giải pháp từ thiên nhiên để giảm nhanh các triệu chứng khó chịu cũng như tăng cường sức khoẻ đường thở. Dưới đây là 5 loại thảo mộc bạn có thể thử áp dụng.

  • 27/03/2024

    Biện pháp cải thiện triệu chứng viêm họng

    Viêm họng là vấn đề hô hấp có thể xảy ra quanh năm, nhất là trong thời tiết giao mùa do virus, vi khuẩn tấn công đường thở. Cần làm gì để cải thiện triệu chứng viêm họng hiệu quả?

  • 27/03/2024

    Triệu chứng nhiễm trùng thận

    Nhiễm trùng thận, tiết niệu thường gặp khi vi khuẩn di chuyển từ bộ phận sinh dục, bàng quang, niệu quản rồi tới thận. Bài viết dưới đây sẽ chỉ ra các triệu chứng và dấu hiệu nhận biết nhiễm trùng thận.

Xem thêm