Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Chế độ dinh dưỡng cho người mắc hen phế quản

Hiện chưa có bằng chứng về một chế độ ăn uống đặc biệt nào có hiệu quả trong việc kiểm soát tần suất và mức độ nặng của các cơn hen phế quản. Tuy nhiên, cung cấp cho cơ thể những thực phẩm tươi ngon, giàu dinh dưỡng có thể giúp tăng cường sức khỏe nói chung cũng như cải thiện phần nào đó các triệu chứng của hen phế quản.

Những người bị mắc bệnh hen phế quản thường có mối bận tâm về chế độ dinh dưỡng của mình: nên ăn gì, không nên ăn gì để giúp kiểm soát tốt triệu chứng. 

Bệnh hen phế quản gây nên viêm nhiễm các phế quản tại phổi. Trong cơn hen phế quản, phế quản sưng lên, dịch nhầy tiết ra trong lòng phế quản, các cơ xung quanh phế quản cũng thắt chặt lại làm cản trở đường thông khí. Hậu quả là gây ra các triệu chứng của hen phế quản như:

  • Ho
  • Hắt hơi
  • Tức ngực
  • Khó thở

Theo một nghiên cứu tổng hợp trên tạp chí American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, sự thay đổi chế độ ăn uống từ những thực phẩm tươi như rau quả sang những thực phẩm chế biến sẵn có liên quan đến sự gia tăng các đợt viêm phế quản cấp.

Mặc dù vẫn cần thêm những nghiên cứu trong tương lai, nhưng các bằng chứng ban đầu đều cho rằng không có một loại thực phẩm hoặc chất dinh dưỡng đơn lẻ nào có thể cải thiện các tình trạng hen phế quản. Thay vào đó, những người mắc bệnh hen thường cảm nhận hiệu quả từ một chế độ dinh dưỡng giàu hoa quả và rau xanh.

Đôi khi, thực phẩm cũng là nguyên nhân gây nên các cơn hen phế quản. Tình trạng dị ứng hay không dung nạp thực phẩm diễn ra khi hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng quá mức với một loại protein nhất định trong thức ăn. Trong một số trường hợp, hiện tượng này có thể gây cơn hen phế quản.

Hen phế quản và béo phì

Một báo cáo của Hiệp hội lồng ngực Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng béo phì là một yếu tố nguy cơ lớn dẫn tới khả năng tiến triển của bệnh hen phế quản. Ngoài ra, bệnh hen ở những người mắc chứng béo phì cũng thường nghiêm trọng hơn và khó điều trị hơn. Do vậy, đảm bảo một chế độ dinh dưỡng cân bằng và duy trì cân nặng hợp lý có thể giúp kiểm soát bệnh hen dễ dàng hơn.

Những thực phẩm nên tăng cường trong bữa ăn

  1. Thực phẩm giàu vitamin D như trứng, sữa
  2. Những loại rau quả giàu beta-caroten như cà rốt và các loại rau lá xanh
  3. Thực phẩm giàu magie như rau bi-na, hạt bí

Không có một chế độ dinh dưỡng đặc biệt nào được khuyến nghị cho những bệnh nhân hen phế quản, tuy nhiên có một số thực phẩm và chất dinh dưỡng có thể hỗ trợ cho chức năng phổi:

  • Nạp đủ lượng vitamin D có thể giúp giảm số đợt hen phế quản cấp ở trẻ 6 – 15 tuổi. Các nguồn thực phẩm giàu vitamin D bao gồm cá hồi, sữa và nước trái cây bổ sung vitamin D, trứng…
  • Một nghiên cứu trên tạp chí Journal of Allergy and Clinical Immunology đã chứng minh những phụ nữ mắc hen phế quản tiêu thụ nhiều beta-caroten sẽ có chất lượng cuộc sống tốt hơn. Các nguồn bổ sung beta-caroten bao gồm cà rốt, dưa vàng, khoai lang, các loại rau lá xanh, súp lơ xanh và rau bi-na.
  • Ăn một trái táo mỗi ngày cũng giúp đẩy lùi cơn hen. Theo một nghiên cứu tổng hợp trên tạp chí Nutrition Journal, táo có khả năng làm giảm nguy cơ của các đợt hen phế quản và tăng cường chức năng phổi.
  • Một bản điều tra đăng trên tạp chí European Respiratory Journal cho thấy rằng ăn chuối có thể làm giảm các cơn khò khè do hen ở trẻ em. Nguyên nhân là do các chất chống oxy hóa và thành phần kali trong chuối giúp tăng cường chức năng hô hấp.
  • Một nghiên cứu khác trên tạp chí American Journal of Epidemiology đã chứng minh trẻ em từ 11 – 19 tuổi có hàm lượng magie thấp sẽ có lưu lượng phổi và dung tích phổi giảm. Trẻ em có thể nạp cho cơ thể những thực phẩm giàu magie như rau bi-na, hạt bí, củ cải đường, sô cô la đen và cá hồi.

Các thực phẩm nên tránh

  1. Thực phẩm giàu sulfite như rượu vang, hoa quả khô
  2. Các thực phẩm có thể gây khí ga như các loại đậu, bắp cải và hành tây
  3. Các thành phần nhân tạo như chất bảo quản và các chất tạo vị khác

Một số thực phẩm có thể kích thích cơn hen phế quản nên tránh:

  • Sulfite là một dạng chất bảo quản tìm thấy trong thực phẩm có thể làm nặng thêm cơn hen phế quản. Sulfite có nhiều trong rượu vang, hoa quả sấy khô, các thực phẩm muối, anh đào ngâm rượu, tôm, và nước chanh đóng hộp.
  • Ăn quá nhiều hoặc tiêu thụ các loại thực phẩm sinh ra khí ga sẽ tạo áp lực lên cơ hoành của bạn, đặc biệt là nếu bạn bị trào ngược acid. Hiện tượng này làm tăng nguy cơ kích thích cơn hen. Những thực phẩm này bao gồm các loại đậu, bắp cải, đồ uống có ga, hành tây, tỏi và đồ ăn chiên rán.
  • Trong trường hợp hiếm, một số người mắc hen khá nhạy cảm với thành phần salicylat có trong cà phê, chè và một số loại thảo mộc.
  • Các chất bảo quản, điều vị và tạo màu trong thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh có thể gây dị ứng đối với một số bệnh nhân hen.
  • Những người vốn đã bị dị ứng với thực phẩm có thể mắc thêm bệnh hen phế quản. Các sản phẩm từ bơ sữa, sứa, bột mỳ và các loại quả hạch là những thực phẩm dễ gây dị ứng nhất.

Hãy hỏi ý kiến bác sỹ trước khi loại bỏ một số thực phẩm nào đó khỏi chế độ ăn.

Điều trị hen phế quản

Các bác sỹ khuyến cáo việc duy trì một lối sống khỏe mạnh để kiểm soát những triệu chứng của căn bệnh này, bao gồm ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên.

Việc thay đổi chế độ dinh dưỡng và lối sống chỉ là yếu tố góp phần giúp cải thiện căn bệnh hen phế quản. Bạn nên tiếp tục sử dụng những loại thuốc trị hen đã được bác sỹ kê đơn, ngay cả khi căn bệnh đã được cải thiện.

Các thuốc điều trị hen thông thường gồm có:

  • Corticosteroid dạng xông hít
  • Thuốc ức chế leukotrien dạng uống
  • Chất đối kháng thụ thể beta tác dụng kéo dài
  • Thuốc xông hít dạng kết hợp
  • Thuốc cắt cơn tác dụng nhanh
  • Thuốc chống dị ứng
  • Thuốc tiêm chống dị ứng
  • Phương pháp chỉnh hình phế quản bằng nhiệt (sử dụng cho những bệnh nhân bị hen phế quản không đáp ứng với thuốc điều trị)

Phòng các triệu chứng hen phế quản diễn biến nặng hơn

Việc phòng các cơn hen phế quản đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát mức độ nặng của bệnh. Do hen phế quản có thể gây tử vong nếu không được xử trí  kịp thời, việc nhận biết các yếu tố kích thích cơn hen và tránh tiếp xúc với chúng là điều vô cùng quan trọng.

Khói thuốc lá là một yếu tố kích thích cơn hen khá phổ biến. Nếu bạn nghiện thuốc lá, hãy lên kế hoạch từ bỏ ngay. Nếu trong gia đình có thành viên hút thuốc, hãy trao đổi với họ về việc bỏ thuốc lá hoặc trong thời gian ngắn, có thể hút bên ngoài trời.

Các biện pháp hỗ trợ kiểm soát cơn hen phế quản bao gồm:

  • Trao đổi với bác sỹ về việc thiết lập một kế hoạch để kiểm soát hen phế quản và tuân thủ chặt chẽ.
  • Tiêm vaccine phòng cúm và viêm phổi hàng năm để hạn chế mắc phải những bệnh có thể làm nặng thêm bệnh hen phế quản.
  • Uống thuốc điều trị hen đầy đủ, đúng giờ.
  • Theo dõi chặt chẽ căn bệnh hen của bạn và chú ý đến nhịp thở để nhận biết những dấu hiệu cảnh báo sớm cho biết bệnh hen đang nặng lên.
  • Sử dụng điều hòa trong phòng để giảm thiểu tiếp xúc với mạt bụi, các chất ô nhiễm và các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa.
  • Sử dụng ga trải giường và vỏ gối, đồng thời làm vệ sinh phòng ngủ thường xuyên để tránh tiếp xúc với bụi.
  • Nếu bạn có nuôi vật nuôi trong nhà, hãy thường xuyên vệ sinh, tắm rửa cho chúng.
  • Bảo vệ mũi và miệng khi bị cảm lạnh.
  • Sử dụng thiết bị phun sương làm ẩm không khí ở mức độ vừa phải, tạo cảm giác dễ chịu khi hít thở trong phòng.
  • Vệ sinh nhà cửa hàng ngày để loại bỏ các bào tử vi sinh vật và tác nhân dị ứng.

Tóm lại

Một chế độ dinh dưỡng hợp lý có thể giúp cải thiện các triệu chứng hen, tuy nhiên còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như sức khỏe tổng quát của bạn, mức độ nặng của bệnh…

Dù sao đi nữa đây cũng là một việc nên duy trì về lâu dài bởi chế độ dinh dưỡng lành mạnh không chỉ giúp làm giảm cơn hen mà còn góp phần giúp bạn giảm cân, duy trì huyết áp ổn định, hạ cholesterol máu và tăng cường chức năng tiêu hóa.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Hen phế quản ở trẻ em – Những điều cha mẹ cần biết

Ts.Bs.Trương Hồng Sơn - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp từ Healthline
Bình luận
Tin mới
  • 29/03/2024

    Cảnh báo nguy hiểm khi thiếu vitamin B12: Đau đầu, thiếu máu ác tính

    Vitamin B12 là dưỡng chất rất cần thiết cho các tế bào thần kinh và tế bào máu đỏ và cũng cần thiết cho sự hình thành ADN.

  • 29/03/2024

    Tác dụng phụ có thể xảy ra sau mổ đẻ

    Mổ đẻ là phẫu thuật lấy thai ra ngoài qua đường cắt ở vùng bụng và tử cung, được thực hiện khi sinh thường qua âm đạo có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ hoặc thai nhi. Mặc dù sinh mổ ngày nay đã an toàn hơn nhờ sự tiến bộ của y học, phương pháp này vẫn tiềm ẩn một số rủi ro và tác dụng phụ đối với cả người mẹ và trẻ sơ sinh.

  • 28/03/2024

    Vì sao bạn nên tẩy lớp trang điểm trước khi tập thể dục?

    Việc trang điểm nhẹ nhàng trước khi đến phòng tập thể dục có thể giúp chị em phụ nữ tự tin hơn. Nhưng theo một nghiên cứu mới được đăng trên Journal of Cosmetic Dermatology, việc này có thể có thể làm giảm lượng dầu trên da, gây khô da.

  • 28/03/2024

    5 nguyên liệu không nên bỏ qua khi pha chế món sinh tố chống viêm

    Sinh tố là thức uống bổ sung năng lượng và vitamin hiệu quả khi bạn mệt mỏi vì thời tiết. Công thức pha chế sinh tố nên có những thực phẩm, nguyên liệu giàu chất chống viêm để bảo vệ sức khỏe.

  • 28/03/2024

    Bà bầu "bỏ túi" ngay những lợi ích không ngờ từ việc uống vitamin trong thai kỳ

    Vitamin dành cho bà bầu là những viên bổ sung được sản xuất đặc biệt nhằm cung cấp cho cơ thể phụ nữ mang thai các vitamin và khoáng chất cần thiết. Bác sĩ khuyên bạn uống vitamin ngay từ khi bắt đầu lên kế hoạch mang thai cũng như trong suốt thai kỳ.

  • 28/03/2024

    Thực phẩm, đồ uống nên hạn chế khi đang bị nghẹt mũi

    Dấu hiệu nghẹt mũi thường gặp khi bạn bị cảm cúm, viêm mũi dị ứng hoặc viêm đường hô hấp. Một số thực phẩm, đồ uống có thể khiến triệu chứng này trầm trọng hơn, cản trở việc hít thở của bạn.

  • 28/03/2024

    Chấn thương sọ não có hồi phục được không?

    Chấn thương sọ não luôn được coi là một trong những thương tổn nghiêm trọng nhất có thể xảy ra với con người. Tuy nhiên, với những tiến bộ mới trong lĩnh vực y tế và phục hồi chức năng, ngày càng có nhiều hy vọng để người bệnh chấn thương sọ não có thể phục hồi và hồi phục các chức năng quan trọng.

  • 27/03/2024

    Những triệu chứng và biến chứng điển hình của bệnh sởi

    Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng do virus sởi gây ra, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng như sốt cao, ho, chảy nước mũi và phát ban da đặc trưng là rất quan trọng để điều trị kịp thời. Hiểu rõ các triệu chứng sởi còn giúp phòng ngừa sự lây lan của căn bệnh này.

Xem thêm