Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

BỆNH MẮT HỘT

Bệnh mắt hột phổ biến nhất ở những vùng quê nghèo ở châu Phi, châu Á, Trung và Nam Mỹ, Úc và khu vực Trung Đông.

Bệnh mắt hột là gì?

Bệnh mắt hột là tình trạng viêm mãn tính của lớp mô bên ngoài của mắt và mí mắt (kết mạc). Tình trạng này xảy ra do nhiễm một loại vi sinh vật là Chlamydia trachomatis.

Qua một quá trình nhiều năm từ những năm đầu của thời thơ ấu, sự viêm nhiễm – vốn là đáp ứng của cơ thể với nhiễm trùng, làm cho kết mạc hóa sẹo và thô ráp. Tình trạng này cản trở chức năng bình thường của kết mạc là bôi trơn, bảo vệ và dinh dưỡng cho lớp mô trong suốt ở mặt trước của mắt, tức là giác mạc. Giác mạc cũng có thể bị ảnh hưởng trực tiếp vào quá trình viêm nhiễm này.

Vì vậy, giác mạc cũng dần tự hóa sẹo, bị mờ đi, không đồng nhất và phát triển những mạch máu bất thường, làm giảm thị lực.

Giác mạc cũng trở nên nhạy cảm hơn với các loại nhiễm trùng khác và giảm khả năng  ứng phó với những tổn thương từ môi trường bên ngoài và chấn thương. Toàn bộ quá trình này thường kéo dài nhiều năm.

Ở giai đoạn muộn, mí mắt có thể hóa sẹo nhiều làm cho chúng áp sát vào phía trong và vì vậy, các lông mi sẽ cọ xát lên giác mạc (chứng lông quặm). Quá trình này vừa gây đau vừa gây tổn thương giác mạc.

Trong trường hợp này, tổn thương giác mạc sẽ xấu đi nhanh chóng. Nếu không điều trị, sẹo hóa và sự mờ đục giác mạc sẽ nhanh chóng dẫn đến mù lòa đối với mắt đó. Thường thì cả hai mắt cùng bị ảnh hưởng, vì vậy, bệnh nhân sẽ bị mù.

Mù do bệnh mắt hột hầu như không thể chữa được và cuối cùng, mắt thường bị phá hủy bởi nhiễm trùng thứ phát.

Sẹo kết mạc cấp độ nặng trung bình gây ra bởi bệnh mắt hột. - Ảnh: FHF Sydney

Những ai bị bệnh mắt hột?

Bệnh mắt hột là căn bệnh của đói nghèo.

Bệnh này thường xảy ra ở những cộng đồng nghèo, đông dân cư, nơi mà những nhu cầu cơ bản cho sức khỏe – nước sạch, nơi ngủ riêng biệt, phù hợp, và một hệ thống vệ sinh tốt – còn đang thiếu thốn. Ruồi, khói, bụi và sự thiếu thốn những điều kiện vệ sinh cá nhân nói chung là những đặc trưng của cộng đồng bị bệnh mắt hột. Những cộng đồng này được gọi là có bệnh mắt hột dịch tễ.

Nhiễm trùng tiến triển hoặc tái nhiễm dường như làm bệnh kéo dài. Hầu hết các trường hợp nhiễm trùng chủ động xuất hiện ở trẻ nhỏ khoảng 2-3 tuổi. Hậu quả của nhiễm trùng chủ động này, với sự tạo sẹo, thường kéo dài và xấu đi qua nhiều năm.

Phụ nữ thường bị mắc bệnh mắt hột hơn và bệnh thường nặng hơn so với nam giới. Nguyên nhân là do phụ nữ thường là người chăm sóc trẻ nhỏ.

Yếu tố nào gây mù lòa do bệnh mắt hột?

Úc là quốc gia phát triển duy nhất còn bệnh mắt hột hoạt động và phần lớn tập trung ở cộng đồng người bản địa. Ảnh: Sasha Woolley

Bệnh mắt hột là một trong những nguyên nhân chính gây mù lòa trên thế giới hiện nay.

Có khoảng 84 triệu người trên toàn thế giới bị ảnh hưởng bởi bệnh mắt hột theo cách nào đó – khoảng 8 triệu người trong số họ bị mù hoặc khiếm thị.

Bệnh mắt hột gây mù lòa xảy ra chủ yếu ở những khu vực nghèo khó của châu Phi, những vùng nghèo của Trung Đông, Myanmar và Đông Dương. Có những ổ bệnh mắt hột gây mù lòa trong cộng đồng ở nhiều nơi trên thế giới.

Một số cộng đồng người bản địa ở những nơi xa xôi hẻo lánh của Úc vẫn bị bệnh mắt hột gây mù lòa như một hậu quả của điều kiện sống nghèo nàn.

Úc là quốc gia phát triển duy nhất còn bệnh mắt hột hoạt động. Bệnh mắt hột giảm dần và biến mất một khi cộng đồng vươn lên thoát khỏi đói nghèo.

Bệnh mắt hột có chữa khỏi được không?

Bệnh mắt hột có thể được chữa khỏi trong những giai đoạn sớm nhưng việc điều trị sẽ dần trở nên phức tạp, khó khăn và không thành công ở những giai đoạn nặng hơn của bệnh.

Đối với những cộng đồng có dịch bệnh mắt hột, chiến lược SAFE (an toàn) được khuyến cáo thực hiện bởi Tổ chức Y tế Thế giới. Chiến lược điều trị này bao gồm:

S (surgery) – phẫu thuật chỉnh sửa vị trí quay vào bên trong của các lông mi để tránh tạo sẹo cho mi mắt

A (antibiotics) – thuốc kháng sinh được sử dụng trong phạm vi cộng đồng để giảm nhạy cảm của vòng xoắn nhiễm trùng và tái nhiễm trùng

F (face-washing) – rửa mặt để loại bỏ các chất bẩn và các chất tiết nhầy tích tụ

E (environmental improvements) – cải thiện môi trường sống, cho phép thiết lập một hệ thống vệ sinh tốt, tầm soát ruồi, cung cấp nước sạch và dinh dưỡng tốt

Đối với những cá nhân bị bệnh mắt hột, việc điều trị bao gồm thuốc kháng sinh dạng viên hoặc xi-rô trong giai đoạn nhiễm chủ động hoặc còn thơ ấu, phẫu thuật trong trường hợp có sẹo mi mắt, thuốc kháng sinh nhỏ mắt và thuốc mỡ tra mắt khi nhiễm trùng thứ phát và có thể ghép giác mạc trong những trường hợp quá muộn, không còn hy vọng.

Ghép giác mạc hiếm khi được sử dụng cho bệnh nhân bị bệnh mắt hột gây mù và ghép giác mạc cũng ít thành công.

Bệnh mắt hột có phòng tránh được không?

Chiến lược SAFE trên đây hướng đến cả việc điều trị và phòng ngừa bệnh mắt hột. Điểm cốt yếu của việc phòng ngừa là giúp cộng đồng vươn lên thoát khỏi đói nghèo.

Bệnh mắt hột luôn biến mất ở những cộng đồng vượt qua được nghèo đói, vươn đến một mức độ có thể chấp nhận được. Điều này dường như chủ yếu dựa vào việc phá vỡ vòng xoắn mãnh liệt của nhiễm trùng và tái nhiễm, xảy ra ở những cộng đồng nghèo khổ.

Khi cộng đồng vẫn còn nghèo khó, các dữ kiện về bệnh cần được kết hợp và sử dụng để lập kế hoạch cho cộng đồng nào cần được điều trị với thuốc kháng sinh và những ai sẽ nhận được thuốc.

Những trường hợp bị sẹo mi mắt cần được xác định để được phẫu thuật chỉnh sửa sớm, tránh để sẹo giác mạc xấu đi.

Nếu bệnh mắt hột bắt đầu bị loại ra khỏi cộng đồng, những bệnh nhân đã bị sẹo trong những thời gian trước đó vẫn cần được giám sát để tránh tạo sẹo giác mạc.

Bình luận
Tin mới
  • 29/03/2024

    Điều gì thực sự xảy ra với cơ thể bạn khi bạn dùng Collagen?

    Theo các thống kê collagen là một trong những chất bổ sung phổ biến và thị trường tiêu thụ ngày càng tăng. Nhưng trước khi bạn đổ tiền vào các gian hàng thực phẩm bổ sung, bạn nên biết rằng không phải tất cả những tuyên bố về lợi ích của collagen đều có cơ sở khoa học.

  • 29/03/2024

    Cảnh báo nguy hiểm khi thiếu vitamin B12: Đau đầu, thiếu máu ác tính

    Vitamin B12 là dưỡng chất rất cần thiết cho các tế bào thần kinh và tế bào máu đỏ và cũng cần thiết cho sự hình thành ADN.

  • 29/03/2024

    Tác dụng phụ có thể xảy ra sau mổ đẻ

    Mổ đẻ là phẫu thuật lấy thai ra ngoài qua đường cắt ở vùng bụng và tử cung, được thực hiện khi sinh thường qua âm đạo có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ hoặc thai nhi. Mặc dù sinh mổ ngày nay đã an toàn hơn nhờ sự tiến bộ của y học, phương pháp này vẫn tiềm ẩn một số rủi ro và tác dụng phụ đối với cả người mẹ và trẻ sơ sinh.

  • 28/03/2024

    Vì sao bạn nên tẩy lớp trang điểm trước khi tập thể dục?

    Việc trang điểm nhẹ nhàng trước khi đến phòng tập thể dục có thể giúp chị em phụ nữ tự tin hơn. Nhưng theo một nghiên cứu mới được đăng trên Journal of Cosmetic Dermatology, việc này có thể có thể làm giảm lượng dầu trên da, gây khô da.

  • 28/03/2024

    5 nguyên liệu không nên bỏ qua khi pha chế món sinh tố chống viêm

    Sinh tố là thức uống bổ sung năng lượng và vitamin hiệu quả khi bạn mệt mỏi vì thời tiết. Công thức pha chế sinh tố nên có những thực phẩm, nguyên liệu giàu chất chống viêm để bảo vệ sức khỏe.

  • 28/03/2024

    Bà bầu "bỏ túi" ngay những lợi ích không ngờ từ việc uống vitamin trong thai kỳ

    Vitamin dành cho bà bầu là những viên bổ sung được sản xuất đặc biệt nhằm cung cấp cho cơ thể phụ nữ mang thai các vitamin và khoáng chất cần thiết. Bác sĩ khuyên bạn uống vitamin ngay từ khi bắt đầu lên kế hoạch mang thai cũng như trong suốt thai kỳ.

  • 28/03/2024

    Thực phẩm, đồ uống nên hạn chế khi đang bị nghẹt mũi

    Dấu hiệu nghẹt mũi thường gặp khi bạn bị cảm cúm, viêm mũi dị ứng hoặc viêm đường hô hấp. Một số thực phẩm, đồ uống có thể khiến triệu chứng này trầm trọng hơn, cản trở việc hít thở của bạn.

  • 28/03/2024

    Chấn thương sọ não có hồi phục được không?

    Chấn thương sọ não luôn được coi là một trong những thương tổn nghiêm trọng nhất có thể xảy ra với con người. Tuy nhiên, với những tiến bộ mới trong lĩnh vực y tế và phục hồi chức năng, ngày càng có nhiều hy vọng để người bệnh chấn thương sọ não có thể phục hồi và hồi phục các chức năng quan trọng.

Xem thêm